وال پست کلافی است که در طول‌های مشخص برای یکپارچه عمل نمودن دیوار به کار می‌رود. این وال پست‌ها باعث درگیری دیوار با اسکلت و در نتیجه استحکام دیوار می‌شوند.
همان گونه که از نام این عضو پیداست، وال پست نگهدارنده دیوار است. در این مقاله قرار است اطلاعات کافی و لازم را دربارۀ Wall post بدانید. برای مطالعۀ بیشتر همراه ما باشید.
فهرست مطالب
- وال پست چیست؟
- مشخصات اجرای وال پست
- وال پست در ساختمان‌ها
- وال پست در دیوار
- عملکرد وال پست در دیوار به چه صورتی است؟
- اهمیت استفاده از وال پست
- مراحل اجرای وال پست
- چگونگی اجرای وال پست
- اصول و روش اجرا در اسکلت بتنی
- اصول و روش اجرای وال پست فلزی در بلوک سبک
- نحوه اجرا در اسکلت فلزی
- اجرای وال پست فلزی در بلوک‌های سبک بتنی هوادار اتوکلاو شده
- انواع وال پست
- انواع وال پست و مهار دیوار از نظر اجرایی
- ضوابط اجرایی
- اشتباهات معمول در اجرای وال پست
- نکته‌های مهم اجرایی
- سخن پایانی
وال پست چیست؟
وال پست (wall post) یا نگهدارنده دیوار یک عنصر غیر سازه‌ای است که با مهارکردن دیوارها به اسکلت سازه، باعث همبستگی دیوار و همچنین مهار دیوار در برابر نیروهای جانبی ناشی از وزن خود می شود.
در حالت کلی وظیفه وال پست انتقال نیروهای حاصل از باد یا زلزله از دیوار به چهارچوب ساختمان است که این کار از تخریب و آسیب‌دیدگی دیوار جلوگیری می‌کند.
به‌صورت عمومی در انتهای فریم به شکل لوبیایی متصل شده و در مراحل نصب روی فونداسیون به صورت مفصل است.
مشخصات اجرای وال پست
وال پست را در کارگاه از نبشی یا قوطی می‌سازند. بیشترین طول مجاز دیوار غیر سازه‌ای یا تیغه‌ای میان دو پشت‌بند، 40 برابر ضخامت دیوار یا تیغه یا 6 متر کمتر است.
همچنین، حداکثر بلندای مجاز دیوارهای غیر سازه‌ای یا تیغه‌ها از تراز کف مجاور 5.3 متر است. در این شرایط به اجزای وال پست عمودی یا افقی نیاز نخواهد بود؛ اما در صورت افزودن دهانه‌ها یا ارتفاع به استفاده از آن نیاز است.
وال پست در ساختمان‌ها
معمولاً وال پست در ساختمان و در سازه‌های بتنی و فولادی کاربرد داشته و قابل اجرا است.
وال پست افقی در فاصله‌های 1 تا 1.5 متر برای گیرداری بیشتر و با استفاده از میلگرد آجدار سایز 14 و بیشتر از آن به سازه سقف اتصال می‌یابند.
تمام پروفیل‌های قابل استفاده برای تولید وال پست عمودی و افقی باید ضد زنگ باشند. برای اتصال بهتر میان این عضو و دیوارهای اطراف؛ همچنین برای جلوگیری از ترک‌های ناشی از حرکت‌های جانبی ساختمان در مرحله نازک کاری، روی وال پست توری مرغی یا رابیتس به کار می‌رود و با سیم گالوانیزه محکم می‌شود.
وال پست در دیوار
دیوار یک ساختار ممتد، یکپارچه، محکم و استوار از جنس آجر، سنگ، بتن، چوب یا فلز و غیره است. ضخامت دیوار در مقایسه با طول و ارتفاع نازک بوده و معمولاً فضاها را به قسمت‌های جدا از هم تقسیم می‌کند یا از بخشی از سازه محافظ می‌نماید
علاوه بر این، دیوارها به‌عنوان یک ساختار عمودی، منتقل کنندۀ نیروی بار ساختمان به زمین هستند و اهمیت زیادی در مقاوم‌سازی ساختمان دارند؛ بنابراین مهم‌ترین هدف استفاده از وال پست، عدم تغییر شکل دیوارهای غیر سازه‌ای است.
در حقیقت وال پست‌ها کلاف‌هایی هستند که در طول‌های مشخصی جهت یکپارچگی عملکرد دیوار مورد استفاده قرار می‌گیرند و اجرای آن‌ها موجب درگیری دیوار با اسکلت و در نهایت استحکام آن می‌شود.
معمولآ وال پست که با نام نگهدارنده شناخته می شود؛ به شکل یک تیر- ستون طراحی می شود و در انتهای سالن های صنعتی و همچنین فریم هایی با دهانه بالا که انتهای آن با دیوار پوشش می شود، قرار می گیرد.
عملکرد وال پست در دیوار به چه صورتی است؟
دو سر این اجزای قائم (که معمولاً قوطی 6*6 انتخاب می‌شود) باید به گونه‌ای مناسب در کف و سقف مهار شوند. برای این امر می‌توان پلیت را قبل از بتن‌ریزی داخل قالب‌ها جای‌گذاری کرد.
از این پلیت‌ها می‌توان بعد از پایان بتن‌ریزی برای جوشکاری استفاده کرد یا می‌توان با انکر بولت اقدام به جای‌گذاری پلیت در تیرها و ستون‌ها نموده و از آن برای اتصالات وال پست استفاده کرد.
باید دقت کرد که لبه قائم تیغه‌ها آزاد نباشد. این لبه‌ها باید به یک تیغه دیگر یا یک دیوار عمود بر آن یا یکی از اجزای سازه یا ستون کوچکی که به همین منظور از فولاد، بتن آرمه یا چوب تعبیه می‌شود، اتصال کافی داشته باشد.
ستونک می‌تواند از یک ناودانی حداقل نمره ۶ یا معادل آن از فولاد، بتن آرمه یا چوب تشکیل شده باشد. اگر طول تیغه پشت بند کمتر از 5/1 متر باشد، از قسمت لبه می تواند آزاد باشد.
اهمیت استفاده از وال پست
اجزای وال پست در سازه‌های شهری از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما اجرای آن دارای نقطه ضعف‌هایی است. به همین دلیل در برخی سازه‌ها کاربردی نداشته و مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
در گذشته و قبل از زلزله‌های اخیر تصور می‌شد که در هنگام زلزله شرط اساسی عملکرد مناسب سازه حفظ اجزای اصلی سازه مانند تیرها، ستون‌ها و سقف‌ها است و این کار از خسارت زلزله می‌کاهد.
این در حالی است که اجزای غیرسازه‌ای همچون وال پست نیز می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی را برای سازه‌ها به همراه داشته باشد.
نظرات مهندسان طراح بر این است که المان‌های اصلی سازه مثل تیر، ستون و سقف در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله حفظ شوند.
در حالی که در عمل، زلزله‌های اخیر خصوصاً زلزله‌ای که در 10 استان ترکیه رخ داد یا در زلزلۀ سر پل ذهاب، نشان داده شد که حتی در شرایطی که سازه، پایدار و مستحکم بماند و آسیبی بر اعضای اصلی وارد نشود هم ممکن است عملکرد اعضای غیر سازه‌ای همچون تیغه‌ها، نماهای ساختمان، دیوارهای پیرامونی و وال پست‌ها در معرض خطر تخریب و از هم گسیختگی قرار بگیرند.
این عملکرد باعث به‌وجود آمدن صدمات غیرقابل جبران در سازه ساختمانی می‌شود. ازاین‌رو استحکام میان قاب‌های وال پست در ساختمان بسیار مورد اهمیت است.
مراحل اجرای وال پست
وال پست‌هایی که در سازه‌هایی با اسکلت بتنی اجرا می‌شوند، از مرحله قالب‌گذاری در بتن ریزی آغاز شده و در مرحله قالب گذاری برای بتن ریزی، صفحه‌های فلزی به منظور اتصال نبشی‌ها، جاسازی می‌شوند.
البته گاهی مرحلۀ جاسازی صفحه در قالب‌ها انجام نمی‌شود و پس از بتن‌ریزی ستون‌ها و تیغه‌ها، صفحه‌ها با استفاده از انکر بولت یا رول بولت به ستون و تیغه‌های بتنی متصل می‌شوند.
پس از صفحه‌گذاری به فاصله یک تا یک و نیم متری از هم، با استفاده از نبشی یا پروفیل قوطی اقدام به نبشی‌کشی و سپس وال پست گذاری می‌شود.
وال پست‌ها باید طوری تعبیه شود که دیوارچینی دقیقاً در بین دو وال پست قرار گیرد و در صورتی که در دیوار پنجره تعبیه شده باشد، چهار چوب پنجره باید وال‌پست‌گذاری انجام شود.
دیوار چینی در قسمت بالا و نزدیک به تیغه باید با استفاده از آجر چینی با وزن بالا و ملات مرغوب و کافی انجام شود زیرا متحمل وزن است.
چگونگی اجرای وال پست
معمولاً وال پست در قسمت‌های مختلفی همچون ساختمان بتنی، اسکلت فلزی و بلوک‌های سبک و سیمانی اجرا می‌شود. در زیر راجع‌به این موضوع بیشتر صحبت شده است:
اصول و روش اجرا در اسکلت بتنی
برای اجرای صحیح وال پست در اسکلت بتنی در ابتدا بایستی محل قرارگیری و ساخت وال‌پست، منطبق با نقشه مشخص شود. سپس نسبت به نصب ورق‌های اتصال در کف و سقف اقدام شود.
باید توجه داشت که فاصلۀ نصب وال پست در هنگام اجرای دیوار را خالی نگه داشت. در ادامه و در هنگام ردیف کردن بلوک‌ها در هر دو ردیف، از یک بست استفاده کرده و دو دیوار مجزا را به یکدیگر متصل می‌کنند.
پس از اتمام ساخت دیوار، از چهار میلگرد جهت جوش دادن به ورق‌های اجرا شده در کف و سقف استفاده می‌شود. پس از انجام این کار با استفاده از سیم آرماتوربندی نسبت به اتصال میلگردها به بست ها اقدام کرده و دو طرف دیوار را قالب بندی می‌کنند.
در این مرحله داخل قالب‌ها بتن می‌ریزند و در پایان پس از باز کردن قالب‌ها، یک وال‌پست منطبق بر ضخامت دیوار به‌وجود می‌آید.
اصول و روش اجرای وال پست فلزی در بلوک سبک
در اجرای وال پست فلزی در بلوک‌های سبک نیز همچون روش اجرای وال پست در اسکلت بتنی، بر طبق نقشه باید محل ورق‌های اتصال به کف و سقف را بررسی کرده و مکان آن را مشخص کرد.
پس از انجام این کار نسبت به نصب ورق‌های اتصال اقدام کرده و وال پست به ورق‌های پایینی و بالایی جوش داده می‌شود. سپس در یک سمت بلوک را به‌صورت کامل و در سمت دیگر قسمت وال پست را از داخل بلوک ایجاد می‌نمایند.
نحوه اجرا در اسکلت فلزی
در حالت کلی نحوه اجرای وال پست در اسکلت فلزی به گونه ای است که وال پست به واسطه جوشکاری، به تیر و ستون متصل می‌شود.
اجرای وال پست فلزی در بلوک‌های سبک بتنی هوادار اتوکلاو شده
ابتدا محل ورق‌های اتصال به کف و سقف در نقشه‌ها، بر طبق محل پیش‌بینی شده مشخص می‌شود. پس از نصب ورق‌های اتصال، نوع فلزی را به ورق پایینی و ورق بالایی جوش می‌دهند.
سپس در یک طرف از طریق اره، بلوک سبک را به‌صورت کامل و در طرف دیگر جای آن را از داخل بلوک ایجاد می‌کنند. در صورتی که وال پست در ضخامت بلوک قرار بگیرد و اگر بلوک کوچکتر از ۱5 سانتی‌متر ضخامت داشته باشد، محل عبور وال پست را ایجاد می‌کنند. در حالت دوم توسط توری، وال پست را پوشش می‌دهند.
گروه مشاوران پروژه، تمام جزئیات اجرای صحیح وال پست را جهت مقاوم سازی ساختمان طراحی می‌کنند؛ اما به‌طور کلی برای ساخت آن، دو عدد نبشی 4 یا 5 را برای استفاده از یک میلگرد به ضخامت دیوار می‌دوزند و بعد کل اجزا را ضد زنگ می‌زنند و توری مرغی می‌کشند.
سپس، دیوارهای غیر سازه‌ای و تیغه‌ها را درون آن مهار می‌کنند. وال پست‌ها باید به‌طور مناسب به عناصر سازه‌ای طرفین مهار شوند. وال پست در اسکلت فلزی با جوشکاری به تیر و ستون و وال پست در اسکلت بتنی با کاشت صفحه فلزی و جوشکاری این صفحه مهار می‌شود.
انواع وال پست
وال پست که به‌عنوان نگهدارنده دیوار شناخته شده است. از نظر شکل به دو نوع وال پست عمودی و وال پست افقی تقسیم می‌شود. این وال پست‌ها سبب درگیری دیوار با اسکلت سازه و در نتیجه استحکام دیوار می‌شوند.
از نظر مصالح، دو نوع وال پست فلزی و بتنی وجود دارد. در سازه‌های با مصالح بنایی از وال پست نوع بتنی و در ساختمان‌های دارای اسکلت از نوع فلزی استفاده می‌کنند. وال پست را در اسکلت فلزی و بتنی، از پروفیل‌هایی مانند نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه می‌سازند.
انواع وال پست و مهار دیوار از نظر اجرایی
از نظر اجرایی، وال پست به دسته‌های گوناگونی تقسیم‌بندی می‌شود. همان گونه که بیان شد یکی از روش های اجرای وال پست، استفاده از انکربولت است.
از دیگر روش‌های اجرایی آن شامل اجرای تسمه دور ستون، اتصال دیوار به ستون توسط استفاده از میلگرد، مهار دیوار به واسطه تعبیه میلگرد در داخل ستون‌ها، استفاده از میلگرد در کف برای مهار دیوار، مهار دیوار از طریق عبور میلگرد در داخل سوراخ قالب ها و اجرای وال پست به عنوان جان پناه، است.
ضوابط اجرایی
ضوابط اجرای وال پست با توجه به قوانین و مقررات اجرایی معین، شامل موارد زیر است:
1- زمانی که طول دیوار بیشتر از ۶ متر باشد، به اجرای وال پست نیاز است. در برخی موارد این اندازه ۵ متر نیز ذکر شده است.
2- در صورتی که طول دیوار ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد، نیاز به ساخت وال پست ضروری است.
3- آن چه که در آیین نامه اجرایی ساختمان در مورد وال پست افقی بیان شده است، اجرای آن برای دیوار بیش از ۳.۵ متر در نظر گرفته می‌شود.
اشتباهات معمول در اجرای وال پست
در بعضی موارد پیمانکار اجرای وال پست را طبق نظر خود اعمال می‌کند، این امر به جهت کاهش هزینه‌های احتمالی ساخت و ساز انجام می‌شود.
- از جمله اشتباهات رایجی که در این مرحله و توسط پیمانکار صورت می‌گیرد، استفاده از میلگرد به جای نبشی در اجرای کلاف‌های افقی است؛
- عدم اجرای پشت به پشت نبشی‌های افقی و عمودی که عدم رعایت این مورد باعث می‌شود دیوار در داخل نبشی‌ها و فقط در یک سمت، اجرا شود؛
شرکت‌های مقاوم‌سازی ساخت‌وسازها، به‌طور دقیق و برنامه‌ریزی شده پیگیری‌های لازم مربوط به مقاوم‌سازی بناها را برای کوچک‌ترین اشتباه و یا بی‌دقتی پیش آمده در مسائل بر عهده دارند.
این نوع شرکت‌ها از طریق مشاورانی و با کسب اطلاعات و فناوری‌ها در زمینه‌های مختلف، زمینه ایمنی و مقاومت را تا حد قابل انتظاری افزایش می‌دهند؛
در طی چند سال اخیر، شرکت‌های مقاوم‌سازی با عملیات اجرایی قوی ثابت کرده‌اند که ساختمان‌ها از مقاومت زیادی برخوردار هستند و با عملکرد بهینه می‌توان تخریب و آسیب‌های کمتری به بار آورد. این کار با آزمایش‌های مکرر و از طریق مهندسان مشاور شرکت‌های مقاوم‌سازی صورت گرفته است.
نکته‌های مهم اجرایی
در ساختمان‌هایی که اسکلت دارند، اجرای وال پست معمولاً از مصالح فولادی و پروفیل‌های نبشی، قوطی و ناودانی ساخته می‌شود. عملکرد وال پستی که از نبشی ساخته شده است، در انتقال بار جانبی و یکپارچگی دیوار بهتر از نوع ساخته شده با قوطی است.
اگر پروفیل وال پست دستگاه مشاور، دوبل نبشی باشد، دهانه آن در زمان ساخت باید 1 سانتی متر از ضخامت دیوار بیشتر باشد تا تیغه به درستی در آن قرار گیرد. در وال پست قائم، باید در فاصله‌های یک متر به یک متر با استفاده از میلگرد آجدار نمره 10، شاخک‌هایی را به نبشی یا قوطی جوش داد تا گیرداری موردنیاز تیغه و وال پست تأمین شود و دیوار در زمان وارد شدن بارهای جانبی یکدستی و همبستگی خود را حفظ کند.
سخن پایانی
با توجه به معنای وال پست به‌عنوان نگهدارنده دیوار، می‌توان گفت وال پست یکی از اعضای غیر سازه‌ای در ساختمان است که وظیفه مهار دیوار در برابر نیروهای جانبی ناشی از وزن خود را بر عهده دارد؛ همچنین از سوی دیگر باعث همبستگی و یکپارچگی در امتداد دیوار می‌شود.
وال پست‌ها به‌طور معمول در سازه‌های فولادی و بتنی کاربرد دارند؛ اما با توجه به اهمیت بالای نگهدارنده‌ها در ساختمان‌سازی، در ایران استفاده از وال پست رایج نیست. به این دلیل که از طرف مجریان طرح ساختمان‌سازی مورد توجه نبوده و دارای نقاط ضعف‌هایی است.
از نظر شکل دو نوع وال پست عمود و وال پست افقی وجود دارد. این وال پست‌ها سبب درگیری دیوار با اسکلت سازه و در نتیجه استحکام دیوار می‌شوند؛ اما از نظر مصالح، دو نوع وال پست فلزی و بتنی وجود دارد.
در سازه های با مصالح بنایی از وال پست نوع بتنی و در ساختمان های دارای اسکلت از نوع فلزی، استفاده می کنند.
به طور کلی استفاده از وال پست نیازمند رعایت قوانین و ضوابط اصولی مربوط به ساختمان سازی و همچنین رعایت نکات ضروری و مهم در حین اجرای آن است که این امر توسط طراحان و مهندسان مشاور امکان پذیر و قابل اجرا است.
