معرفی ریخته گری به عنوان یکی از فرآیندهای تولید

معرفی ریخته گری به عنوان یکی از فرآیندهای تولید

تاریخ انتشار: ۲۷ مرداد ۱۳۹۹
تاریخ به‌روزرسانی: ۶ مرداد ۱۴۰۱
زمان مطالعه: 4 دقیقه

ریخته گری چیست؟

ریختن مذاب فلزات و آلیاژها در محفظه ای به نام قالب با هدف تولید قطعه ای با شکل مشخص را ریخته گری می گویند.
این روش قدیمی ترین فرآیند شناخته شده برای تولید قطعات صنعتی است.
کوره ذوب که یک واحد کوچک ریخته گری می باشد.
در حال حاضر از بهترین روش های ساخت و تولید قطعات صنعتی بشمار می رود، به طوری که هنوز هم بیش از ۵۰ درصد قطعات انواع ماشین آلات صنعتی با این روش تهیه می شوند.
فلزاتی که نمی توان آنها را به راحتی از روش های دیگر شکل دهی ساخت، یا چکش خواری کمی دارند و نیز قطعاتی که دارای شکل های پیچیده هستند به روش ریخته گری تولید می شوند.
به طور کلی در فرآیند ریخته گری ابتدا مدلی از قطعه مورد نظر تهیه شده و سپس بر اساس مدل قالب ساخته می شود.
در مرحله بعدی مذاب ریزی درون قالب انجام می شود و در انتهای کار در صورت نیاز قطعه پلیسه گیری و پرداخت نهایی می شود.
در جدول زیر انواع متداول و پرکاربرد روش های قالب گیری را ملاحظه کنید و در ادامه برخی از آنها شرح داده خواهند شد .

روش قالب گیری

روش های مهم ریخته گری

ریخته گری ماسه ای

پرکاربردترین قالب های یک بار مصرف، قالب های ماسه ای هستند که در آن قالب ساخته شده پس از انجماد مذاب شکسته می شود.
در این نوع ریخته گری ابتدا مدل چوبی یا پلاستیکی بر اساس شکل محصول به طور معمول به صورت دو تکه ساخته می شود.
سپس مدل را در قالب نگه دارنده فلزی که دو تکه است قرار میدهند. هر یک از دو قسمت جداشدنی قالب را «درجه» می نامند.
درجه بالایی را بر روی میز کار قرار می دهند قسمت بالایی مدل را در داخل آن می گذارند و با کوبیدن ماسه درون قالب (شامل ماسه، آب، خاک رس و نوعی چسب) آن را پر می کنند.
بسیاری از قطعات ریخته گری توخالی هستند و یا حفره های موجود در آنها قابل دسترس نیستند. این سطوح درونی با قرار دادن ماهیچه داخل قالب شکل می گیرد.

یادآوری می شود گذاشتن تکه چوبی به صورت شیب دار برای ایجاد راهگاه مناسب درون قالب و نیز تعبیه تغذیه کننده برای جبران کمبود ماده مذاب به دلیل انقباض مذاب در درون قالب ضروری است
پس از خارج کردن مدل از قالب و کار گذاشتن راهگاه، دو نیمه قالب بر روی هم قرار گرفته و مذاب را درون آن می ریزند.
پس از سرد شدن مذاب، قالب را شکسته و قطعه را خارج می کنند.
پس از خروج قطعه از قالب لازم است فلز اضافی و لوله های تغذیه مذاب بریده شوند.
هم چنین سطوح مهم ماشین کاری شوند تا سطحی پرداخت شده و دقیق حاصل گردد.

ریخته گری در قالب فلزی

مانند ریخته گری در قالب های ماسه ای است، با این تفاوت که قالب ها در این روش فلزی هستند و از آنها برای مدت طولانی استفاده می شود.
قالب ها به طور معمول دو تکه ساخته می شوند و به وسیله گیره یا پیج و غیره به هم متصل می شوند.

ریخته گری تحت فشار (دایکاست)

در ریخته گری تحت فشار مواد مذاب تحت فشار به داخل قالب تزریق می شوند (بر خلاف روش های دیگر که مذاب تحت نیروی وزن خود قالب را پر می کند).
تولید قطعات بدون حفره به علت تحت فشار بودن مذاب در درون قالب از مزیت های این روش است.
بیشتر قطعات آلومینیومی به روش دایکاست ریخته گری می شوند.

ریخته گری پیوسته

در این روش فلز مذاب به وسیله پاتیل به محل دستگاه ریخته گری پیوسته حمل می شود، سپس مذاب به داخل ظرف نگهدارنده مذاب ریخته می شود و به تدریج وارد محفظه انجماد می شود.
ظرف نگهدارنده مذاب از جنس مس ساخته شده و مرتبا با سیستم آبگرد سرد می شود.
فلز مذاب پس از ورود به محفظه انجماد و سرد شدن به شکل جامد از آن خارج می شود و توسط جریان آب یا هوا خنک می شود.
وقتی که طول نیم ساخته منجمد شده به حد معینی برسد به وسیله ابزار برش (مکانیکی یا حرارتی) برش داده می شود.

ریخته گری چدن

با توجه به این که چدن از قابلیت ریخته گری خوب و چکش خواری بدی برخوردار است لذا به طور معمول از روش ریخته گری برای تولید قطعات چدنی استفاده می کنند.
قالب گیری قطعات کوچک در داخل درجه و قطعات بزرگ در زمین انجام می شود.
پس از تهیه قالب، چدن مذاب را از طریق راهگاه به داخل قالب می ریزند و پس از سرد شدن و انجماد، قطعه مورد نظر را از قالب خارج می کنند.
اندازه مدل بایستی به اندازه انقباضی که فلز در هنگام سرد شدن پیدا می کند (چدن خاکستری ۱ درصد) بزرگتر از قطعه اصلی در نظر گرفته شود.
هم چنین برای ایجاد فضای خالی در قسمت هایی از قطعه مورد نظر می توان از ماهیچه استفاده کرد که در این موارد باید روی مدل زائده ای برای تکیه گاه ماهیچه در نظر گرفت.

ریخته گری فولاد

ریخته گری برای تولید قطعات فولادی در مقایسه با قطعات چدنی کاربرد کمتری دارد.
ولی برخی از قطعات صنعتی که فرم پیچیده ای دارند و یا لازم است نیروی زیادی را تحمل کنند از فولادهای ریختگی ساخته می شوند.
ریخته گری فولادها نیز مشابه چدن ها است، با این تفاوت که اگر از روش ریخته گری در ماسه استفاده می شود، باید ماسه ای به کار رود که دیرگدازتر باشد (دمای مذاب فولاد بیشتر از چدن است).
از تفاوت های دیگر انقباض بیشتر مذاب فولاد (حدود ۲ درصد) نسبت به چدن است.
از این روش برای تهیه قطعاتی مانند : بدنه توربین، جرثقیل و غیره استفاده می شود.

بخوانید: تمپر کردن فولاد | تفاوت آن با دیگر عملیات حرارتی

سخن پایانی

در این مقاله آموزشی از مجموعه عصر آهن به معرفی کامل ریخته گری پرداخته و سپس به تشریح کامل مراحل و انواع آن پرداختیم.
امیدواریم این مقاله مورد پسند شما همراهان و همکاران عزیز قرار بگیرد  بتوانیم در آینده مقالات آموزشی بیشتری برای شما عزیزان منتشر نماییم.

۰۲۶۲۶
برای مشاوره و خرید با ما
تماس بگیرید.
۴۱۸۰ - ۰۴۱