فولاد خراسان (نیشابور)

مجتمع فولاد خراسان که با نام فولاد نیشابور نیز شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در شرق کشور است و نقشی کلیدی در تأمین نیازهای بازار داخلی و صادرات فولاد ایفا می‌کند. این کارخانه با برخورداری از واحدهای تولیدی مدرن، محصولات متنوعی مانند میلگرد، شمش فولادی، آهن اسفنجی، نبشی، ناودانی و تسمه تولید می‌کند. در این مقاله، نگاهی جامع به کارخانه فولاد خراسان خواهیم داشت و تاریخچه کارخانه، خطوط تولید، ظرفیت‌ها، طرح‌های توسعه، بازارهای صادراتی، اطلاعات مدیریتی و جزئیات بورسی این مجموعه را بررسی خواهیم کرد.

آشنایی با مجتمع فولاد خراسان (فولاد نیشابور)

شرکت مجتمع فولاد خراسان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی در شرق کشور است که از سال ۱۳۸۰ فعالیت رسمی خود را در عرصه تولید فولاد آغاز کرده است. این مجتمع عظیم با هدف تحقق سیاست‌های کلان اقتصادی کشور در راستای خودکفایی صنعتی و کاهش وابستگی به محصولات استراتژیک، گام بلندی در مسیر توسعه پایدار صنعت فولاد ایران برداشته است.

کارخانه فولاد نیشابور با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا، برخورداری از تیم فنی متخصص و رعایت دقیق استانداردهای ملی و بین‌المللی به تولید محصولات متنوع می‌پردازد. همچنین، این کارخانه با ایجاد اشتغال مستقیم برای بیش از ۵ هزار نفر، نقش کلیدی در رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی منطقه ایفا می‌کند.

تاریخچه شرکت فولاد خراسان

ایده راه‌اندازی مجتمع فولاد خراسان نیشابور نخستین بار در دهه ۱۳۵۰ شکل گرفت، اما تأسیس رسمی این شرکت به سال ۱۳۶۹ بازمی‌گردد. این مجموعه در سال ۱۳۸۰ با افتتاح واحد نورد مقاطع ساختمانی توسط رئیس‌جمهور وقت، وارد فاز عملیاتی شد و تنها طی پنج سال، با عبور از مرز تولید ۶۴۰ هزار تن، عملکردی فراتر از ظرفیت اسمی خود ثبت کرد.

توسعه زیرساخت‌های فولاد خراسان نیشابور در سال‌های بعد ادامه یافت؛ از جمله بهره‌برداری از واحد دوم احیای مستقیم در ۱۳۸۹ و راه‌اندازی کارخانه گندله‌سازی در سال ۱۳۹۷ که زنجیره تولید را کامل‌تر کرد. در سال ۱۴۰۱ نیز صادرات این مجتمع به کشورهای سوریه، ترکیه و برخی مقاصد اروپایی آغاز شد.

لیست محصولات کارخانه فولاد نیشابور

مجتمع فولاد نیشابور با بهره‌گیری از فناوری روز و خطوط تولید پیشرفته، طیف گسترده‌ای از محصولات فولادی را تولید می‌کند که پاسخ‌گوی نیاز صنایع مختلف ساختمانی، صنعتی و صادراتی هستند. در ادامه، نگاهی به مهم‌ترین محصولات کارخانه فولاد نیشابور خواهیم داشت:

میلگرد ساده و آجدار نیشابور

میلگرد یکی از پرکاربردترین محصولات تولیدی کارخانه فولاد نیشابور است که در دو نوع ساده و آجدار به بازارعرضه می‌شود. میلگرد نیشابور به‌دلیل کیفیت بالا، استاندارد بودن و قیمت رقابتی، در بسیاری از پروژه‌های عمرانی و ساختمانی داخل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میلگرد ساده كارخانه ميلگرد نيشابور براساس استاندارد ملی به شماره ۳۱۳۲ و در سایزهای ۱۰ تا ۵۰ میلی‌متر تولید می‌شود. این نوع میلگرد آج‌های مارپیچی شکل دارد که باعث انعطاف‌پذیری بالای آن می‌شود. مقاومت کششی و تنش تسلیم این میلگرد به ترتیب برابر با ۳۶۰ و ۲۴۰ است. 

در مقابل، میلگردهای آجدار فولاد خراسان با مقاومت کششی ۶۰۰-۵۰۰ و تنش تسلیم ۴۰۰-۳۴۰، انتخاب مناسبی برای اجرای اسکلت‌های بتنی و سازه‌های مسلح به‌شمار می‌روند. این میلگردها در استاندارد A3 و در سایزهای ۱۰ تا ۳۲ تولید می‌شوند و آج‌های جناغی شکل دارند که باعث افزایش چسبندگی میلگرد با بتن می‌شوند. وزن میلگرد نیشابور در محدوده استاندارد جدول اشتال قرار دارد و در سایزهای مختلف، متفاوت است.

آهن اسفنجی نیشابور

آهن اسفنجی از دیگر محصولات شرکت فولاد نیشابور است که به‌عنوان ماده اولیه در تولید فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول از احیای مستقیم سنگ آهن و بدون ذوب شدن آن تولید می‌شود و به همین دلیل ساختاری متخلخل و ظاهری اسفنج‌مانند دارد. آهن اسفنجی نیشابور دارای بیش از ۸۰٪ آهن فلزی (Fe)، به‌طور میانگین ۱.۸٪ کربن و تنها حدود ۰.۰۱٪ گوگرد است و به دلیل کیفیت بالا، قابلیت رقابت با نمونه‌های خارجی را نیز دارد.  این ترکیبات بر اساس استانداردهای آزمایشگاهی ISIRI 980 برای رطوبت، ISIRI 12173-1 و ISIRI 14242 برای میزان آهن، و ISIRI 14769 برای بررسی مقادیر کربن و گوگرد، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

شمش فولادی نیشابور

یکی از محصولات اصلی مجتمع فولاد خراسان، شمش فولادی یا بیلت است که به‌عنوان ماده اولیه در تولید انواع مقاطع فولادی مانند میلگرد، نبشی، ناودانی و تسمه کاربرد دارد. شمش‌های فولادی تولید شده در فولاد نیشابور، با استفاده از آهن اسفنجی و از طریق کوره‌های قوس الکتریکی و ریخته‌گری مداوم تولید می‌شوند. این محصول معمولاً در سایز های ۱۵۰*۱۵۰ و ۱۳۰*۱۳۰ و با طول‌ ۱۲ متری به بازار عرضه می‌شود.  ترکیب شیمیایی آن‌ها شامل ۰٫۲۵ تا ۰٫۳۵ درصد کربن، ۰٫۱۵ تا ۰٫۳۰ درصد سیلیسیم، ۰٫۵۰ تا ۰٫۸۰ درصد منگنز، کمتر از ۰٫۰۴۵ درصد فسفر و گوگرد و زیر ۰٫۳۰ درصد عناصر مس، کروم و نیکل است.

نبشی و ناودانی فولاد خراسان

مجتمع فولاد خراسان با بهره‌گیری از تکنولوژی روز دنیا و خطوط تولید پیشرفته، انواع نبشی و ناودانی را با کیفیتی مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید و روانه بازار می‌کند. نبشی‌های فولاد نیشابور به‌صورت نبشی بال مساوی در سایزهای ۲۵×۲۵×۳ تا ۶۰×۶۰×۷ میلی‌متر عرضه می‌شوند. این نبشی‌ها که دارای سطح مقطع L شکل هستند، در اتصال ستون‌ها، قاب‌های فلزی، پل‌ها و سازه‌های صنعتی و ساختمانی کاربرد گسترده‌ای دارند.

ناودانی‌های تولیدی این کارخانه نیز از نوع بال شیب‌دار بوده و در سایزهای ۳۰×۳۰×۱۵ تا ۶۰×۶۰×۳۰ میلی‌متر تولید می‌شوند. این ناودانی‌ها مطابق با استاندارد DIN 1026 ساخته شده‌اند و در پروژه‌هایی مانند ساخت چارچوب‌ها، خرپاها، سوله‌ها و شاسی‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تسمه نیشابور

تسمه فولادی از محصولات مجتمع فولاد خراسان است که با استفاده از شمش فولادی باکیفیت و طی فرآیند نورد گرم، در ابعاد و مشخصات فنی متنوع تولید می‌شوند. تسمه فولاد نیشابور با پهنای ۲۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر و مطابق با استاندارد DIN 1017 تولید می‌گردد که تضمین‌کننده کیفیت، دقت ابعادی و مقاومت مکانیکی مناسب این محصول است.

معرفی واحدها و خطوط تولید فولاد نیشابور

شرکت مجتمع فولاد خراسان از ۱۸ کارخانه و کارگاه کوچک و بزرگ تشکیل شده است. از میان این واحدها، ۵ واحد به عنوان نهادهای اصلی تولید شناخته می‌شوند و ۱۳ واحد دیگر نقش پشتیبان و جانبی دارند که به پایداری، پشتیبانی فنی و استمرار تولید کمک می‌کنند. مهم‌ترین واحدهای تولیدی این مجتمع عبارت‌اند از:

1. واحد گندله‌سازی: در این واحد، کنسانتره سنگ‌آهن طی مراحلی مانند خردایش، ترکیب با مواد افزودنی مثل بنتونیت، گلوله‌سازی با دستگاه‌های دیسک چرخان و پخت در کوره، به گندله‌هایی با استحکام و کیفیت بالا تبدیل می‌شود.
2. واحد احیاء مستقیم (آهن اسفنجی ۱ و ۲): گندله‌های تولید شده از طریق خطوط راه‌آهن به این واحد منتقل می‌شوند. در کوره‌های احیای مستقیم، گندله‌ها تحت تأثیر گاز احیا کننده و در دمای حدود ۷۶۰ درجه سانتی‌گراد، اکسیژن خود را از دست می‌دهند و تبدیل به آهن اسفنجی می‌شوند. آهن اسفنجی تولید شده پس از سرد شدن به سیلوهایی با ظرفیت بالا منتقل شده و آماده مصرف در کوره‌های ذوب می‌شود. همچنین در این واحد، بخش بریکت‌سازی سرد نیز وجود دارد که بخشی از آهن اسفنجی را به بریکت فشرده تبدیل می‌کند.
3. واحد ذوب: در این بخش، آهن اسفنجی توسط کوره‌های قوس الکتریکی ذوب می‌شود. استفاده از گاز اکسیژن برای تصفیه مذاب، کیفیت نهایی فولاد را ارتقا می‌دهد. مذاب پس از آماده‌سازی در ماشین‌های ریخته‌گری مداوم، به شکل شمش (بیلت) قالب‌گیری می‌شود. سیستم تصفیه دود نیز در این واحد فعال است تا آلودگی ناشی از فرآیند ذوب کنترل شود. شمش‌های تولیدشده از مرحله ریخته‌گری، وارد خط نورد می‌شوند. این خط شمش‌ها را به محصولات نهایی مانند میلگرد، نبشی، تسمه و ناودانی تبدیل می‌کنند. 
4. واحد خدمات فنی و پشتیبانی: برای حفظ بهره‌وری و پایداری فرآیند تولید، فولاد خراسان از واحدهای پشتیبانی متعددی بهره می‌برد؛ از جمله واحد تصفیه آب، ایستگاه گاز، تولید گاز اکسیژن و هوای فشرده، ایستگاه برق ۴۰۰ کیلوولت، شبکه داخلی راه‌آهن، و بخش تعمیرات و نگهداری تجهیزات.
5. اتوماسیون و ابزار دقیق: این واحد با هدف هوشمند سازی و کنترل دقیق خطوط تولید، وظیفه اتوماسیون واحدهای اصلی مانند احیا، گندله‌سازی، فولادسازی و نورد را بر عهده دارد. همچنین خدمات کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل، پشتیبانی سیستم‌های مخابراتی و نظارت تصویری نیز در این بخش انجام می‌گیرد.

ظرفیت تولید فولاد خراسان چقدر است؟

در حال حاضر، ظرفیت تولید فولاد خام شرکت فولاد خراسان، ۱.۴ میلیون تن در سال است. ظرفیت تولید بخش‌های مختلف این مجتمع به شرح زیر است:

• کارخانه نورد با ظرفیت تولید سالانه ۶۰۰ هزار تن
• کارخانه‌های فولادسازی شماره ۱ و ۲ با مجموع ظرفیت ۱.۴ میلیون ت
• کارخانه‌های آهن اسفنجی ۱ و ۲ با ظرفیت سالانه ۱.۶ میلیون تن
• کارخانه گندله‌سازی با ظرفیت تولید ۲.۵ میلیون تن در سال

طرح های توسعه فولاد خراسان نیشابور

با توجه به روند رو به رشد شرکت فولاد نیشابور و ظرفیت‌های قابل توجه این مجموعه، طرح‌های متعددی با هدف گسترش فعالیت‌ها و افزایش بهره‌وری در دست اجرا قرار گرفته‌اند. مهم‌ترین طرح‌های توسعه‌ این مجتمع شامل موارد زیر است:

• فاز نخست نورد: تولید مقاطع سنگین فولادی با ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار تن
• فاز دوم نورد: تولید مقاطع سبک فولادی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در سال
• واحد فولادسازی: با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن در سال
• واحد احیای مستقیم: با ظرفیت ۸۵۰ هزار تن در سال

یکی از پروژه‌های کلیدی در این مجموعه، راه‌اندازی خط تولید مقاطع سنگین فولادی است که توان تولید سالیانه نیم میلیون تن محصولات مختلف را خواهد داشت. در این خط، تولیداتی مانند تیرآهن‌های I و H، نبشی و ناودانی در ابعاد بزرگ برنامه‌ریزی شده است. مواد اولیه این طرح شامل شمش‌های فولادی در اندازه‌های ۱۵۰×۱۵۰ و ۲۰۰×۲۰۰ میلی‌متر است. از جمله ویژگی‌های شاخص این خط تولید می‌توان به بهره‌گیری از اتوماسیون پیشرفته، کوره‌های پیش‌گرم با مصرف گاز بهینه، قفسه‌های Housing-less و فناوری‌های نوین در فرآیند تاب‌گیری و برش همزمان اشاره کرد.

محصولات کارخانه میلگرد نیشابور (فولاد نیشابور) به کدام کشورها صادر می شود؟

محصولات مجتمع فولاد نیشابور به کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، عراق، افغانستان، پاکستان، عمان، غنا، امارات و ترکیه صادر می‌شود. این کارخانه، با تکیه بر کیفیت بالا و انطباق با استانداردهای ملی و بین‌المللی، توانسته است حضور مستمری در بازارهای صادراتی داشته باشد.​ همچنین، با بررسی نمودار قیمت میلگرد نیشابور موجود در وبسایت عصرآهن، متوجه خواهید شد که تقاضا و سهم این کارخانه در بازارهای داخلی و خارجی افزایش یافته است.

در سال ۱۴۰۲، فولاد خراسان برای نخستین بار صادرات میلگرد به کشور ارمنستان را آغاز کرد که این اقدام نشان‌دهنده گسترش بازارهای هدف این شرکت است. ​با توجه به موفقیت‌های حاصل شده در بازارهای آسیای میانه، حوزه خلیج فارس، شرق دور و آفریقا، فولاد خراسان در صورت تسهیل مقررات صادراتی، توانایی حضور مستمر و با ثبات در این بازارها را دارد.

مدیر عامل فولاد خراسان، در حال حاضر کیست؟

در حال حاضر، مهندس طهمورث جوانبخت به‌عنوان مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان فعالیت می‌کند. وی در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۴۰۱ (۱۵ فوریه ۲۰۲۳) با تصمیم هیئت‌مدیره این شرکت به این سمت منصوب شد. ​جوانبخت از مدیران باسابقه و خوش‌نام صنعت فولاد ایران است و پیش از این، سمت‌های کلیدی در شرکت فولاد مبارکه اصفهان از جمله معاونت فروش و بازاریابی، معاونت اقتصادی و مالی، و عضویت در هیئت‌مدیره را بر عهده داشته است. با توجه به سوابق مدیریتی و تخصصی مهندس جوانبخت، انتظار می‌رود که تحت رهبری وی، مجتمع فولاد نیشابور در مسیر توسعه و پیشرفت‌های بیشتری گام بردارد.​

معرفی شرکت های تابعه فولاد خراسان

مجتمع فولاد نیشابور با هدف تکمیل زنجیره تولید، توسعه صنعتی و افزایش بهره‌وری، اقدام به تأسیس و مشارکت در چندین شرکت تابعه در حوزه‌های مختلف از جمله مواد اولیه، فناوری، کشاورزی و بازرگانی کرده است. در ادامه، مهم‌ترین شرکت‌های وابسته به این مجموعه معرفی می‌شوند:

• شرکت بین المللی تولید و توسعه مواد فلزی (ایمپادکو)
• تهیه و تولید مواد معدنی شرق فولاد خراسان
• کشت و صنعت مروارید دشت سلامی
• صنایع آهن و فولاد طوس
• شرکت بورس کالای ایران
• شرکت نوین الکترود اردکان

نماد بورسی شرکت فولاد خراسان چیست؟

شرکت فولاد نیشابور با نماد فخاس در بازار بورسی ایران شناخته می‌شود. این نماد در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران درج شده و سهام آن برای عموم سرمایه‌گذاران قابل خرید و فروش است. فخاس مخفف «فولاد خراسان» بوده و یکی از نمادهای فعال و مورد توجه در گروه فلزات محسوب می‌شود.

سهامداران شرکت مجتمع فولاد خراسان

بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده توسط شرکت مجتمع فولاد خراسان، سهامداران عمده این شرکت عبارتند از:​

1. شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات
2. پرسنل شاغل در شرکت مجتمع فولاد خراسان
3. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات
4. مؤسسه صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر
5. مؤسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد

آدرس کارخانه و راه های ارتباطی مجتمع فولاد خراسان نیشابور

• آدرس کارخانه فولاد نیشابور: نیشابور، کیلومتر ۱۵ جاده نیشابور به شهر فیروزه صندوق پستی: ۴۸۸
• آدرس سایت فولاد خراسان: https://kscco.ir/fa/home/
• تلفن دفتر مرکزی شرکت فولاد خراسان: ۰۲۱۸۶۱۹۲۹۴۹
• تلفن کارخانه میلگرد نیشابور: ۰۵۱۴۱۵۲۰۰۰۰
• نشانی ایمیل کارخانه فولاد نیشابور: info@kscco.ir
• فکس کارخانه فولاد خراسان: ۰۵۱۴۲۴۵۳۲۳۱ و ۳۳

جمع بندی

مجتمع فولاد نیشابور با سابقه‌ای بیش از دو دهه فعالیت، به یکی از قطب‌های اصلی صنعت فولاد کشور تبدیل شده و نقش مهمی در توسعه اقتصادی شرق ایران ایفا می‌کند. این مجموعه با تکیه بر فناوری روز، خطوط تولید پیشرفته و نیروی انسانی متخصص، موفق به تولید طیف وسیعی از محصولات فولادی از جمله میلگرد، شمش، آهن اسفنجی، نبشی، ناودانی و تسمه شده است.