سازه بتنی یا فلزی؛ کدامیک برای ساخت و ساز مناسب‌ است؟

همانطور که اشاره کردیم مصالح ساختمانی گوناگونی از گذشته تا به امروز در ساختمان‌سازی استفاده شده‌اند ولی امروزه بیشتر شاهد سازه های فلزی و بتنی هستیم. ساخت سازه‌های سربه فلک کشیده،  تونل‌ها، بزرگراه‌ها و پل‌ها امروزه فقط با اسکلت فلزی و بتنی امکانپذیر است. انتخاب نوع اسکلت یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افراد در حوزه‌ی ساختمان‌سازی است و تنها با شناخت درست ویژگی‌های هر دو سازه است که می‌توانید مناسب‌ترین نوع آن را انتخاب کنید.

برای همین ما در این دانشنامه تلاش می‌کنیم که در مورد هر دو سازه فلزی و بتنی به صورت مفصل صحبت کنیم تا شما با آگاهی بهتری بتوانید مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنید. همینطور ما در عصر آهن این امکان را برای شما فراهم کرده‌ایم که در صورت نیاز، آهن آلات موردنیاز خود از میلگرد و تیرآهن گرفته تا نبشی و ناودانی را از عصر آهن خریداری نمایید.

علاوه بر این قیمت روز آهن آلات به صورت لحظه‌ای در سایت بروزرسانی می‌شود و شما می‌توانید با کلیک روی هر گزینه از منو بالا تمامی قیمت‌های آهن آلات را ببینید. در ادامه مقایسه‌ی کاملی بین دو اسکلت فلزی و بتنی خواهیم داشت تا بتوانیم شما را سریع‌تر به هدف‌تان برسانیم.

انواع اسکلت ساختمان

1) اسکلت بتنی

بدون شک بتن یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمان‌سازی است که کاربرد گسترده‌ای در ساختمان‌ها، پل‌ها، جاده‌ها و سدها دارد. بتن ماده کامپوزیتی است که عمدتا از سیمان پرتلند، آب و سنگدانه (شن، ماسه و سنگ) تشکیل شده است. زمانی که این مواد با هم ترکیب می‌شوند، ماده‌ای خمیرمانند را به وجود می‌آورند که با گذشت زمان به تدریج سفت می‌شود.

اسکلت بتنی یا همان سازه بتنی از جمله پرکاربردترین انواع اسکلت ساختمان‌ محسوب می‌شود و همانطور که از نام آن پیداست، این نوع ساختمان‎ها از یک اسکلت بتنی تشکیل شده‌اند. در واقع سازه بتنی شامل تیرها و ستون‌هایی است که بتن در فونداسیون، تیرها، ستون، تیرچه ها، راه پله، سقف و دیوار برشی آن بکار برده می‌شود.

تیرها و ستون‌ها معمولا روی یک فوندانسیون بتنی ساخته می‌شوند که وظیفه‌ی آن پشتیبانی از طبقات ساختمان، سقف و دیوارها می‌باشد. برای مطالعه در مورد نحوه ساخت و اجرای فوندانسیون‌های بتنی می‌توانید روی آن کلیک کنید.

میلگردها بعد از بتن مهم‌ترین عنصر در اسکلت‌های بتنی به شمار می‌آیند که مقاومت کششی پایین بتن را جبران می‌کنند. در واقع بتن مقاومت فشاری بالایی دارد اما مقاومت کششی آن پایین است. اما زمانی که با میلگرد ترکیب می‌شود این ضعف برطرف می‌شود. شما می‌توانید قیمت روز میلگرد را از سایت عصر آهن مشاهده کنید.

2) اسلکت فلزی

اسکلت فلزی که در مقابل اسکلت بتنی قرار دارد، یکی دیگر از رایج‌ترین انواع اسکلت ساختمان است که در سال‌های اخیر نیز تمایل به استفاده از آن بیشتر شده است. برعکس اسکلت بتنی در این نوع ساخت و ساز بنیادی‌ترین عنصر فولاد است و سازه‌ای فلزی به شمار می‌آید. ما قبلا در مطلبی جداگانه در مورد نحوه‌ ساخت ساختمان‌های فلزی صحبت کرده‌ایم و شما می‌توانید برای مطالعه‌ی بر روی مراحل ساخت ساختمان های فلزی کلیک کنید.

از این متد ساختمان‌سازی بیشتر در ساخت ساختمان‌های بزرگ، آسمان‌خراش‌ها، پل‌ها، برج‌ها و پایانه‌های فرودگاه‌ها استفاده می‌شود اما برای ساخت ساختمان‌های چند طبقه نیز می‌تواند بکار برده شود. این نوع سازه در واقع شبکه‌ای از ستون‌ها و تیرها می‌باشد که به صورت عمودی بر روی هم قرار می‌گیرند و برای پشتیبانی از طبقات و سقف‌ و دیوارها بکار می‌روند. برای مشاهده قیمت روز تیرآهن و خرید انواع آهن آلات می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید.

سازه بتنی یا فلزی ؛ کدامیک را انتخاب کنیم؟

هر دو سازه بتنی و فلزی مزایای بی‌شماری دارند و نمی‌توان یکی را بر دیگری ترجیح داد. در مورد اینکه کدامیک بهتر است، شما باید با توجه به مقایسه‌ی ویژگی‌های آن‌ها تصمیم بگیرید. ما خصوصیات هر دو سازه را در ادامه بررسی می‌کنیم.

ایمنی سازه‌

سازه ‌های بتنی نسبت به سازه ‌های فلزی ایمن‌تر هستند و از سمت اتحادیه مراکز تجارت جهانی(WTC) نیز این موضوع تایید شده است. به طور کلی بتن در برابر آتش مقاوم بوده و در نتیجه ساختمان‌ های بتنی نیز در برابر آتش ایمن‌تر هستند. ساختمان‌های بتنی ممکن است ساعت‌ها بدون اینکه فرو بریزند، دمای بسیار بالای آتش را تحمل کنند و در آتش بسوزند. به این ترتیب افراد ساکن در این نوع سازه‌ها فرصت کافی برای تخلیه ساختمان خواهند داشت و به این معنی ایمنی‌ بیشتری این ساختمان‎ها می‌باشد.

سازه های بتنی مقاومت خوبی در برابر هر گونه ضربه و انفجار به هنگام بروز بلایای طبیعی دارند. همینطور به دلیل سنگین بودن ذاتی جرم بتن، ساختمان‌هایی که با آن ساخته می‌شوند، در برابر وزش بسیار شدید باد مقاومت می‎کنند و در نتیجه ساکنان آن در چنین مواردی لرزه‌ای احساس نمی‌کنند. حتی در ساختمان‌های بتنی تحرکات زیاد ساکنان به واحدهای دیگر آپارتمان منتقل نمی‌شود و همین می‌تواند یکی از ویژگی‌های اصلی سازه‌های بتنی به شمار آید. 

با اینکه گفته می‌شود ساختمان‌ های بتنی برای مناطق زلزله‌خیز مناسب‌تر هستند اما طبق گفته‌ی انجمن سیمان پرتلند (PCA) عملکرد هر ساختمان در هنگام وقوع زلزله عمدتا تابع طراحی ساختمان است و به مواد استفاده شده در آن بستگی ندارد. البته به شرط آنکه طراحی صحیح سازه، مهندسی و ساخت و ساز آن اصولی و مناسب باشد. 

در مورد سازه‌های فولادی نیز گفته می‌شود که فولاد با قرار گرفتن در معرض دمای بسیار بالا می‌تواند نرم و ذوب شود. با این حال با کمک پوشش ضد حریق و صرف هزینه و تمهیدات بیشتر می‌توان سازه های فلزی را در برابر دمای بالا نیز ایمن‌تر کرد. سازه های فولادی در برابر وزش باد شدید نیز بسیار خوب عمل می‌کنند، چرا که انعطاف‌پذیر می‌باشند. به این معنی که قابلیت خم شدن بدون شکستن را دارند. می‌توان گفت که با طراحی مناسب هر دو سازه، مقاومت یکسانی در برابر زلزله دارند.

طول عمر

شاید یکی از ایراداتی که به بتن وارد می‌شود، افت و خزش آن در طول سال‌ها می‌باشد که آن‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند. معمولا ساختمان‌های بتنی طول عمر50 الی 60 ساله دارند و با گذشت دچار فرسایش شده و مقاومت‌شان در برابر زلزله کم می‌شود. در مورد سازه فلزی چنین مشکلی وجود ندارد و در طول زمان افت مقاومتی برای آن اتفاق نمی‌افتد. این یکی از مهم‌ترین مزایای سازه‌های فلزی نسبت به بتنی می‌باشد. 

زمان اجرا

معمولا اجرای سازه‌های بتنی نسبت به فلزی زمان بیشتری را می‎طلبد که این بخاطر ماهیت از پیش آماده بودن قطعات سازه‌های فلزی است. همینطور بخش‌های مختلف سازه‌های فلزی را می‌توان به صورت همزمان پیش برد که این کار به سرعت پیشرفت پروژه کمک زیادی می‌کند. 

در مورد سازه‌های بتنی هر طبقه بعد از اجرای طبقه زیرین خود قابل ساخت است یعنی بعد از اتمام هر بخش می‌توان بخش بعدی را شروع کرد. به این ترتیب اگر شما معیار زمان برای‌تان از اهمیت بالایی برخوردار است، بهتر است بدانید که سرعت اجرای ساختمان های بتنی پایین‌تر است.

سهولت اجرا

سازه‎های بتنی به نیروی کار متخصص و مهارت و نظارت کمتری نیاز دارند، این در حالی است که ساز‌های فلزی برای عملیات برش‌کاری و جوشکاری تخصص و دقت بالاتری را می‎طلبند. 

تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی

درست است که در طول چند سال گذشته قیمت آهن آلات به شدت افزایش یافته است اما از طرف دیگر هزینه مصالح اسکلت بتنی نیز هم راستا با آن سیر صعودی داشته است. در مورد تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی بیشتر مردم معتقد هستند که سازه‌های بتنی معمولا ارزان‌تر از سازه‌های فلزی می‌باشند. چرا که مصالح مورد استفاده در اسکلت بتنی و هزینه ساخت آن کمتر و به صرفه‌تر است.

اگر بخواهیم بتن و فولاد را با هم مقایسه کنیم، بله، فولاد گران‌تر از بتن است. در سازه‌های بتنی مقدار فولاد حدود 35درصد کمتر از سازه‌های فلزی است. اما از این جمله نمی‌توان این نتیجه را گرفت که هزینه‌ی سازه ‌های بتنی کمتر از سازه ‌های فلزی می‌باشد. 

در بیشتر موارد اهالی ساخت و ساز و مجریان حوزه عمران معتقد هستند که تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی آنچنان نیست و حتی در مواردی ممکن است هزینه‌های جانبی باعث شود که هزینه ساخت سازه‌های بتنی بیشتر نیز باشد. در این مورد نمی‌توان نظر کلی صادر کرد، چرا که بسته به پروژه تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی ممکن است متغیر باشد.

ما در عصر آهن این امکان را برای شما فراهم کرده‌ایم که قیمت روز آهن آلات را به صورت یکجا مشاهده و با هم مقایسه کنید. برای مثال با کلیک روی گزینه‌ی تیرآهن در منو بالا می‌توانید قیمت آن را مشاهده کنید. این گزینه در نسخه‌ی موبایل در بخش منو می‌باشد.

در دسترس بودن مواد

مورد بعدی که می‌تواند در انتخاب سازه بتنی یا فلزی تاثیرگذار باشد، در دسترس بودن مواد در زمان ساخت پروژه است. ممکن است در دوره‌ی زمانی خاصی، مصالح موردنیاز برای ساخت سازه بتنی مثل سیمان موجود نباشد و همین عرضه کمتر و تقاضای بیشتر آن، باعث افزایش قیمت شود. به طور کلی شما به هنگام تصمیم‌گیری در مورد نوع سازه باید به در دسترس بودن مواد نیز توجه کنید.

برنامه‌ریزی برای ساخت و ساز

پول مهم‌تر است یا زمان؟! به طور کلی ساختمان‌های فلزی سریع‌تر ساخته می‌شوند و شما باید این را مدنظرتان قرار دهید.  شما به عنوان یک سرمایه‌گذار در این حوزه‌ باید به این نکته توجه کنید که با اتمام سریع پروژه زودتر می‌توانید پروژه‌ی بعدی را شروع کنید و این به معنی سود بیشتر است.

قابلیت شکل‌پذیری

همانطور که می‌دانید بتن تازه شکل خمیری مانند دارد و به راحتی می‌تواند شکل قالب را به خود بگیرد. این ویژگی بتن باعث شده است که ساختمان‌های بتنی نیز قابلیت شکل‌پذیری بالایی داشته باشند که همین آن‌ را برای ساخت پل و ستون‌ها مناسب کرده است. به دلیل شکل پذیری میلگرد و بتن، سازه‌های بتنی را می‌توان در مقاطع مختلف اجرا کرد.

از لحاظ زیباشناسی نیز این خاصیت بتن مزیت مهمی برای سازه‌های بتنی به حساب می‌آید. با مهندسی مناسب؛ سازه‌های بتنی می‌توانند فضای بیشتری را در طبقات بالاتر ساختمان‌های اداری به شما ارائه دهند. از طرف دیگر فولاد بالاترین نسبت استحکام به به وزن را در بین مصالح ساختمانی دارد و با بهره‌گیری روش‌های جدید ساخت و ساز، ساختمان‌های فولادی نیز می‌توانند انتخاب محبوبی برای ساختمان‌های اداری باشند. 

از لحاظ زیست محیطی

سازه‌های بتنی برای محیط زیست مناسب‌تر هستند چرا که برای تولید به انرژی کمتری نیاز دارند و همینطور آلاینده‌های کمتری تولید می‌کند. 

نگهداری و مراقبت

یکی دیگر از معیارهایی که در انتخاب سازه بتنی یا فلزی تاثیرگذار است، مراقبت و نگهداری سازه پس از ساخت است. سازه‌های فلزی همیشه در خطر خوردگی هستند و برای نگهداری نیاز به هزینه‌های جانبی دارند. اما سازه‌های بتنی مراقبت خاصی نمی‌خواهند.

البته نباید طول عمر سازه‌های فلزی را نادیده گرفت. سازه‎های بتنی طول عمر50 الی 60 ساله دارند در حالی که سازه های فلزی در صورت رسیدگی مناسب می‌توانند سال‌های سال بدون هیچ مشکلی با مورد استفاده قرار بگیرند.  

جمع‌بندی کلی

در حال حاضر هر دو اسکلت فلزی و بتنی در بین کافرمایان و سازندگان محبوب است. در مورد اسکلت فلزی بیشترین تمایلات مربوط به استفاده از آن در ساختمان‌های بلند و برج‌ها می‌باشد، در حالی که اسکلت بتنی بیشتر در ساختمان‌های کوچک، تونل‌ها و پل‌ها کاربرد دارد. همینطور موقعیت‌ مکانی و شرایط آب و هوایی نیز در انتخاب نوع سازه بسیار تاثیرگذار هستند.

برای مثال در جاهایی که خطر زلزله یا سیل وجود دارد، مطمئنا مقاومت سازه از اهمیت بالاتری برخوردار است و شما باید ایمنی آن را در اصل قرار دهید و با توجه به پروژه و شرایط، نوع سازه بتنی یا فلزی را انتخاب کنید. مثلا برای شمال کشور که آب و هوای مرطوبی دارد، اسکلت بتنی نسبت به فلزی مناسب‌تر است چرا که بتن نسبت به فلزات در برابر رطوبت مقاوم‎تر می‌باشد.  

در یک نگاه کلی می‌توانید مزایا و معایب دو سازه را در جدول زیر مشاهده کرد. نظر شما در مورد ویژگی‌های هر سازه چیست؟ شما کدام یک از دو سازه بتنی یا فلزی را برای ساخت و ساز ترجیح می‌دهید؟