یکی از محصولات آهنی مورد استفاده در ساخت و ساز و برای استحکام بخشیدن به بتن، میلگرد یا آرماتور است.
بتن به خاطر مقاومت کششی پایینی که دارد، نیاز به جبران این نقصان دارد و این نقص توسط همین میلگرد برطرف می‌شود.
البته مصالح دیگری نیز برای بهبود بخشیدن به مقاومت کششی بتن وجود دارد مثل ناودانی یا قوطی.
میلگردها براساس استاندارهای مختلفی تولید می‌شوند که در هر کشور بنا بر نیاز و استفاده آن متفاوت است.
هر نوع از میلگرد بر اساس استانداردها، خواص مکانیکی متفاوت و مختلفی دارد.
در کشور ما بیش‌تر میلگردهای تولیدی با استانداردهای روس تطبیق دارد و طبق آن ساخته می‌شوند، به عنوان مثال قطر میلگردها طبق استاندارد روسی تا 40 میلیمتر است.
انواع مختلف میلگردهای موجود در بازار، همچنین حضور کارخانه‌های قدرتمند و متعددی در این حوزه و تولید میلگرد، شاید شما را برای انتخاب آن سردرگم کند
شکل ظاهری سطح میلگردها اولین تفاوت آن‌هاست. میلگردهای ساده که شکل ظاهر آن‌ها صاف و بدون هرگونه برآمدگی است و میلگردهای آجدار که برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌هایی روی سطح آن مشاهده می‌شود.
میلگردهای آجدار به خاطر همین فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌ها خاصیت چسبندگی بیش‌تری دارند و بهتر به بتن مقاومت می‌بخشند، به همین دلیل استفاده از میلگردهای ساده در بتن مجاز نیست
انوع میلگرد ساده و آجدار
انواع میلگردهای پر مصرف در بتن و بتن‌ریزی و مشخصات فولادی آن به شرح زیر است:
میلگرد ساده a1
این میلگرد ساده بوده و سطح آن صاف و بدون هرگونه آج است، این نوع از میلگرد به‌خاطر داکتیلیتی بالا برای کارهایی که نیاز به تغییر شکل دارند یا جوشکاری می‌شوند مناسب هستند.
تنش جاری این نوع از میلگرد برابر با ۲۳۰ نیوتن بر میلیمتر مربع و تنش گسیختگی آن ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است.
میلگرد آجدار a2
روی این نوع میلگرد، امکان جوشکاری وجود دارد، اما با توجه به تغییر شکل نسبی که دارد و این‌که میلگردی نیمه خشک و نیمه نرم شناخته می‌شود، توصیه می‌شود که در صورت امکان از انجام جوشکاری بپرهیزید.
این نوع میلگرد با تنش جاری 3000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی 5000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع به صورت عمده به شکلی آجدار فنری موجود می‌باشد.
میلگرد آجدار a3
این میلگرد با تغییر شکل نسبی در زمان گسیختگی 14 درصد، میلگردی خشک و ترد شناخته می‌شود و مناسب عملیات‌های ساختمانی است.
میلگرد آجدار a3 با تنش جاری 4000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی 6000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع اصلا برای آهنگری، جوشکاری یا تغییر شکل‌های زیاد با زوایه‌های تند مناسب نیست.
میلگرد آجدار a4
این نوع از میلگرد آجدارهای مرکب و به شکل دوکی هستند. مزیت میلگردهای a4 این است که در همه سازه‌های ساختمانی با انواع طراحی، قابل استفاده هستند؛ البته به جز دیوارهای برشی ویژه و قاب‌های خمشی ویژه.
میلگرد a4 به شکلی است که در دو طرف آج طولی و به صورت چهار نیم مـارپیچ بـه شـکل هفت و هشت طراحی شده است.
تفاوت میلگردها
به خاطر قابلیت کششی ضعیف بتن برای افزایش قدرت کششی آن از میله‌های تقویت‌کننده یا آرماتور استفاده می‌کنند.
این آرماتورها در قطرهای مختلفی در بازار موجود هستند و برای هر کاربردی نوع متفاوتی از میلگردها مصرف می‌شود.
میلگرد اروپایی، میلگرد فولاد کربن، میلگرد گالوانیزه، میلگرد روکش اپوکسی، میلگرد فایبرگلس و میلگرد فولادی از انواع میلگرد هستند که در بازار رایج‌ترند.
هر کدام از این نوع میلگردها، نقاط ضعف و نقاط قوتی دارند.
• میلگرد اروپایی
این نوع از میلگرد به خاطر قیمت و جنس تولید آن معروف است. قیمت کم این میلگرد تولید شده از منگنز، نقاط قوت میلگرد a4 هستند.
اما به خاطر جنس این نوع میلگرد، کم‌ترین مقاومت دربرابر خم شدن را درآن شاهد هستیم، به همین دلیل استفاده از این نوع میلگرد در مناطق زلزله‌خیز یا ساختمان‌هایی که لازم است ساختاری ضد زلزله داشته باشند، به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود.
• میلگرد فولاد کربن
این نوع از میلگرد که به میلگرد سیاه نیز معروف است، با توجه به استحکام و دیگر خصوصیات آن، در بیش‌تر سازه‌ها مصرف دارد.
مصرف میلگرد فولاد کربن فقط در مواردی که رطوبت و آب زیادی قرار است در اطراف آن باشد، توصیه نمی‌شود؛ چرا که زنگ می‌زند و باعث می‌شود بتن دور آن ترک بخورد و بشکند. البته این را باید در نظر گرفت که میزان استحکام کششی میلگرد سیاه از دیگر انواع میلگردها بسیار بیش‌تر است.
• میلگرد اپوکسی
میلگرد اپوکسی همان میلگرد فولاد کربن یا میلگرد سیاه است که با اپوکسی روکش شده است، که با این روکش نقطه ضعف میلگرد سیاه را برطرف کرده و تا 1700 برابر مقاوم‌تر از میلگرد سیاه در برابر زنگ‌زدگی است.
• میلگرد گالوانیزه
این نوع از میلگرد نیز همان میلگرد سیاه با روکش گالوانیزه است که هم مقاومت در برابر زنگ‌زدگی را بیش‌تر کرده و هم قیمت آن را بسیار بالاتر برده است.
این افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی در میلگرد گالوانیزه، 40 برابر است.
• میلگرد فایبرگلس
این میلگرد فوق‌العاده سبک، در برابر زنگ‌زدن کاملا مقاوم است و اصلا زنگ نمی‌زند. همچنین روکش فایبرگلس تقویت‌کننده‌ای بی‌نظیر برای بتن محسوب می‌شود ولی در این نوع از میلگرد خم کردن و زوایای تند مجاز نیست. تنها نکته منفی درباره این نوع از میلگرد قیمت بسیار بالای آن است.
• میلگرد فولاد استنلس
این نوع از میلگرد، با توجه به خصوصیاتش برای اکثر سازه‌ها و پروژه‌ها قابل استفاده است و می‌توان آن را مصرف کرد؛ اما قیمت بیش از اندازه این محصول، باعث می‌شود تا استفاده از این محصول فقط به پروژه‌های خاص محدود می‌شود.
انواع میلگردهای ذکر شده در این مقاله در کارخانه‌های مختلفی در ایران تولید می‌شود و قیمت‌های مختلفی دارند.
هر کدام از کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد در یک یا چندی از انواع میلگرد بهتر عمل کرده‌اند.
مثلا یکی از میلگردهای مطرح بازار، میلگرد نیشابور به خصوص میلگرد نوع a3 در سایز 16 این کارخانه مطرح و محبوب است.
قیمت میلگرد نیشابور را در انواع مختلف می‌توانید از سایت عصر آهن ببینید یا به عنوان مثال قیمت میلگرد زاگرس، قیمت میلگرد امیرکبیر، قیمت میلگرد راد همدان یا هر نوع دیگری از میلگرد از کارخانه‌های مختلف در سایت عصر آهن موجود است و می‌توانید به آسانی هر کدام را مشاهده کنید و بنا به نیاز خود آن را تهیه کنید.
