میلگرد یکی از مهم‌ترین اجزای صنعت ساختمان‌سازی است که استحکام و دوام سازه‌ها را تضمین می‌کند. اما آیا می‌دانید نورد میلگرد چیست؟ این فرآیند یکی از اصلی‌ترین روش‌های شکل‌دهی میلگرد است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت و ویژگی‌های مکانیکی آن دارد.
در این مقاله، با فرآیند نورد میلگرد آشنا می‌شوید و تفاوت‌های نورد گرم و نورد سرد را بررسی می‌کنیم. همچنین، ویدیویی از خط نورد میلگرد مشاهده خواهید کرد تا درک بهتری از این فرآیند صنعتی به دست آورید.
نورد میلگرد چیست؟
نورد میلگرد به انگلیسی "Rebar Rolling" نامیده می‌شود و یک فرآیند صنعتی است که در آن شمش‌های فولادی با عبور از میان غلتک‌های مخصوص، تغییر شکل داده و به میلگرد با قطر و مشخصات موردنظر تبدیل می‌شوند.
به بیان دیگر، عملیاتی که موجب کاهش ضخامت فلزهای سخت می‌شود، فرآیند نورد یا نوردکاری نامیده می‌شود. این فرآیند به دو روش نورد گرم و نورد سرد انجام می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و بر کیفیت نهایی محصول تأثیر می‌گذارند. نورد باعث افزایش استحکام میلگرد و بهبود خواص مکانیکی آن می‌شود و در نهایت، محصولی مقاوم و استاندارد برای استفاده در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی ارائه می‌دهد.
انواع نورد میلگرد
همان طور که در قسمت قبلی اشاره کردیم میلگرد نوردی به دو روش سرد و گرم قابل انجام است. تفاوت این دو فرآیند در دمای انجام عملیات است که در ادامه در این باره بیشتر توضیح خواهیم داد.
نورد گرم
نورد گرم فرآیندی است که در آن فولاد تا دمایی بالاتر از دمای تبلور مجدد حرارت داده می‌شود تا شکل‌پذیری آن افزایش یابد. در این روش، شمش‌های فولادی که معمولاً به شکل بیلت یا تختال هستند، در کوره‌های پیش‌گرم نرم شده و سپس از غلتک‌های نورد عبور می‌کنند تا به قطر و شکل مورد نظر برسند.
این فرآیند باعث کاهش تنش‌های داخلی و ایجاد ساختاری همگن و مقاوم می‌شود. به دلیل دمای بالای فرآیند، میلگردهای تولید شده سطحی اکسید شده و زبر دارند که برای چسبندگی بهتر به بتن در سازه‌های ساختمانی بسیار مناسب است. علاوه بر این، نورد گرم نسبت به روش‌های دیگر مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده و امکان تولید پیوسته و سریع میلگرد را فراهم می‌کند.
نورد سرد
نورد سرد یکی از روش‌های تولید میلگرد و ورق‌های فولادی است که در آن، فلز بدون حرارت‌دهی زیاد و در دمایی کمتر از نقطه تبلور تغییر شکل می‌دهد. این فرآیند باعث افزایش دقت ابعادی، بهبود کیفیت سطحی و افزایش استحکام مکانیکی محصول نهایی می‌شود.
میلگردهای تولید شده با این روش نیز به دلیل فشرده شدن ساختار داخلی، سختی و مقاومت بیشتری دارند. علاوه بر این، ظاهر میلگردهای نورد سرد زیباتر بوده و به دلیل تلورانس ابعادی دقیق، در پروژه‌هایی که نیاز به دقت بالا دارند، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده‌اند.
تفاوت نورد گرم و سرد چیست؟
نورد گرم و نورد سرد دو روش اصلی برای نورد میلگرد هستند که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه تفاوت‌های اصلی این دو روش را توضیح خواهیم داد:
نورد گرم:
- فرآیند در دمای بالا (بالای ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد) انجام می‌شود.
- تولید میلگرد با سطح زبرتر با تلورانس ابعادی کمتر و بافتی ناصاف.
- استحکام کششی کمتری نسبت به نورد سرد.
- هزینه تولید کمتر.
- مناسب برای کاربردهای عمومی و ساخت سازه‌های بزرگ که نیاز به دقت ابعادی بالا ندارند.
- شکل‌دهی آسان‌تر به دلیل دمای بالا.
نورد سرد:
- فرآیند با حرارت‌دهی شمش و عبور از غلتک انجام می شود؛ سپس، عملیات غلتک کاری مجدد در دمای پایین اجرا می‌شود.
- تولید میلگرد با سطح صاف‌تر و دقت ابعادی بیشتر.
- استحکام بالا و مقاومت بیشتر در برابر خوردگی.
- هزینه تولید بالاتر.
- مناسب برای کاربردهای صنعتی دقیق‌تر و سازه‌هایی با نیاز به استحکام بالا.
- شکنندگی بیشتر به دلیل سختی بالا.
فیلم خط نورد میلگرد
در این بخش، ویدیویی از فرآیند خط نورد میلگرد برای شما آماده کرده‌ایم تا بتوانید تمامی مراحل تولید میلگرد را به صورت عملی مشاهده کنید. فیلم نورد میلگرد به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از تجهیزات، ماشین‌آلات و فرآیندهای پیچیده‌ای که در تولید میلگرد استفاده می‌شوند، پیدا کنید.
فرآیند نورد میلگرد چگونه است؟
فرآیند نورد میلگرد آجدار در چند مرحله انجام می‌شود. البته باید به این نکته توجه داشت که مراحل تولید محصولات فولادی بسته به اینکه نورد گرم یا نورد سرد صورت گیرد، متفاوت خواهد بود. در اینجا به طور مختصر به بررسی مراحل نورد میلگرد خواهیم پرداخت.
مرحله اول: آماده سازی مواد اولیه
در ابتدا، شمش‌های فولادی که به عنوان مواد اولیه استفاده می‌شوند و به روش ریخته گری تولید می‌شوند، به دمای مناسبی برای نورد می‌رسند.
مرحله دوم: گرمایش شمش
شمش‌ها در کوره‌های پیش‌گرم به دمای بالا می‌رسند تا برای نورد میلگرد آماده شوند. در این حالت، انعطاف‌پذیری فولاد افزایش یافته و به حالت موم‌سان یا خمیری تبدیل می‌شود. در صورتی که فرآیند گرم کردن به درستی انجام شود، می‌تواند مشکلات ساختاری درون شمش را اصلاح یا به میزان زیادی کاهش دهد.
مرحله سوم: نورد
پس از اینکه شمش‌ها در دمای مورد نظر حالت خمیری پیدا کردند، به سمت خطوط نورد هدایت می‌شوند و وارد فرآیند حرکت بین غلتک‌های نورد می‌گردند. در طی عبور شمش‌ها از غلتک‌ها، ضخامت آن‌ها به‌طور پیوسته کاهش یافته و طول آن‌ها افزایش خواهد یافت.
مرحله چهارم: خنک کاری
در نهایت، شمش‌ها به محصول نهایی، یعنی میلگرد، تبدیل خواهند شد. لازم به ذکر است که در طی عبور شمش‌ها از غلتک‌ها و پیش از رسیدن به شکل نهایی، فرآیندهایی همچون اسیدشویی، پوسته‌زدایی و عملیات‌های حرارتی انجام می‌گیرد. در انتها نیز میلگردها تحت فرآیند خنک‌سازی قرار خواهند گرفت.
مرحله پنجم: برش و بسته بندی
در مرحله آخر، عملیات برس‌زنی و بسته‌بندی محصول با توجه به ابعاد و ضخامت‌های مورد نیاز مشتریان و مصرف‌کنندگان انجام شده و میلگرد نورد شده آماده بارگیری و ارسال به مقصد می‌شود.
کارگاه های نورد میلگرد
کارگاه‌های نورد میلگرد مکان‌هایی هستند که در آن‌ها فرآیند نورد برای تولید میلگردهای با کیفیت انجام می‌شود. بسته به اندازه و نوع میلگرد تولیدی، کارگاه‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین کارگاه‌ها عبارتند از:
کارگاه نورد ۳۰۰
کارگاه نورد ۳۰۰ یک واحد نورد سبک و مداوم است که معمولاً برای تولید انواع میلگرد ساختمانی ساده و آجدار در سایزهای ۱۰ تا ۳۲ مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظرفیت اسمی تولید این کارگاه ۷۰۰ هزار تن در سال است.
کارگاه نورد ۳۵۰
این واحد تولیدی از نوع نورد سبک و پیوسته بوده و دارای ظرفیت تولید سالانه ۳۳۰ هزار تن است. همچنین، این مجموعه شامل یک خط مستقیم برای تولید میلگرد ساده و آجدار و یک خط مخصوص تولید سیم مفتول است.
در خط تولید مستقیم، میلگردهای ساده و آجدار در سایزهای ۱۶ تا ۲۸ تولید می‌شوند، در حالی که خط سیم مفتول، شامل تولید کلاف‌هایی با قطر ۵.۵ تا ۱۶ میلی‌متر و همچنین میلگردهای آجدار با قطر ۸ و ۱۰ است.
کارگاه نورد ۵۰۰
کارگاه نورد ۵۰۰ یک واحد نورد متوسط و پیوسته با توان تولید سالانه ۷۰۰ هزار تن است. محصولات اصلی این مجموعه شامل تیرآهن‌هایی در سایزهای ۱۲ تا ۱۸، نبشی‌های بال مساوی ۸ تا ۱۰، ناودانی‌های ۱۴ تا ۱۶ با بال‌های موازی و شیب‌دار و میلگردهایی با قطر ۴۵، ۵۰ و ۵۶ میلی‌متر است. به دلیل ویژگی‌های سایز و فرآیند نورد، قیمت این میلگردها نسبت به سایر محصولات بالاتر است.
کارگاه نورد ۶۵۰
کارگاه نورد ۶۵۰ یک مجموعه پیشرفته در حوزه نورد سنگین است که به‌صورت ناپیوسته فعالیت می‌کند. این کارگاه با بهره‌گیری از دو خط تولید مجزا، طیف وسیعی از مقاطع فولادی را با ظرفیت سالانه ۷۵۰ هزار تن تولید می‌کند.
محصولات این واحد شامل تیرآهن در سایزهای ۱۶ تا ۳۰، مقاطع چهارگوش در ابعاد ۱۰۰×۱۰۰ و ۱۲۵×۱۲۵ میلی‌متر و همچنین ریل U33 ویژه خطوط ریلی است. استفاده از فناوری‌های نوین در فرآیند تولید، کیفیت و استحکام محصولات را تضمین می‌کند.
نکات کلیدی در مورد نورد میلگرد
نورد میلگرد فرآیندی پیچیده است که نیاز به دقت بالا و تجهیزات پیشرفته دارد. برخی از نکات کلیدی در این زمینه عبارتند از:
- کنترل کیفیت: یکی از مراحل حیاتی در تولید میلگرد، کنترل کیفیت است که معمولاً بر روی دو عامل اصلی، یعنی مقاومت کششی و نقطه تسلیم میلگرد، متمرکز هستند. میلگرد باکیفیت باید توانایی تحمل بارهای مختلف را داشته باشد و در برابر تغییرات فشار و دما مقاوم باشد. برای اطمینان از کیفیت محصول نهایی، آزمایش‌های مربوط به کشش، سختی و شکل‌پذیری انجام می‌شود.
- بررسی مواد اولیه: کیفیت مواد اولیه استفاده شده در نورد میلگرد تأثیر زیادی بر کیفیت محصول نهایی دارد. انتخاب شمش‌های فولادی با ترکیب شیمیایی مناسب برای فرآیند نورد ضروری است. مواد اولیه باید از استانداردهای جهانی برخوردار بوده و عاری از هرگونه آلودگی و عیب باشند. بنابراین، انجام آزمایش‌های پیش از تولید بر روی مواد اولیه، از جمله بررسی ترکیب شیمیایی و ساختار میکروسکوپی، برای تضمین کیفیت نهایی میلگرد ضروری است.
- ایمنی و بهداشت کار: فرآیند نورد میلگرد با خطرات زیادی همراه است که در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی، می‌تواند آسیب‌های جدی به کارکنان وارد کند. از این رو، در هر بخش از کارگاه نورد باید پروتکل‌های ایمنی دقیق رعایت شوند. استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند دستکش، عینک ایمنی، و لباس‌های مقاوم در برابر حرارت و آتش ضروری است.
- استانداردهای تولید: میلگرد به‌عنوان یکی از اجزای اصلی در ساخت سازه‌ها، باید بر اساس استانداردهای جهانی تولید شود تا عملکرد آن در پروژه‌های مختلف به‌درستی تضمین شود. این استانداردها شامل دستورالعمل‌هایی برای کنترل کیفیت دما، فرآیند نورد و حتی بسته‌بندی میلگرد هستند. رعایت این استانداردها در تمامی مراحل تولید کمک می‌کند تا خواص مکانیکی میلگرد در سطح مطلوبی قرار گیرد.
جمع بندی
این مقاله را در پاسخ به سوال میلگرد نوردی چیست نوشتیم. نورد میلگرد به دو روش نورد گرم و نورد سرد انجام می‌شود که هرکدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. نورد گرم معمولاً برای تولید میلگردهای مقاوم‌تر و با هزینه کمتر در پروژه‌های عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که نورد سرد برای تولید میلگردهایی با دقت ابعادی بالا و استحکام بیشتر در پروژه‌های دقیق‌تر کاربرد دارد. رعایت استانداردهای کیفی و ایمنی در این فرآیند، برای دستیابی به محصول نهایی با کیفیت و ایمنی اهمیت فراوانی دارد.
