برای تولید هر محصول باکیفیتی، استاندارد و قواعدی برای ساخت و تولید آن ارائه می‌شود. مقاطع فولادی و ساختمانی به‌دلیل اینکه مستقیماً با جان و مال انسان‌ها را در ارتباط هستند، باید در ساخت آن‌ها، استاندارد تولید رعایت شود.
در این مقاله قصد داریم با استاندارد میلگرد آشنا شویم. برای این منظور به استانداردهایی که در داخل کشور برای تولید این مقطع فولادی استفاده می‌شود، اشاره خواهیم کرد.
فهرست مطالب
برویم سراغ آشنایی با انواع استاندارد میلگرد در ایران و جهان:
میلگرد مرغوب و باکیفیت
بدون شک محصولی که در حین تولید، حدود استاندارد را رعایت می‌کند به کیفیت مطلوب می‌رسد. میلگرد در این مورد استثنا نیست و باید استانداردی که برای ساخت آن، تأیید شده است به‌طور کامل رعایت شود.
میلگرد با در نظر گرفتن برخی ویژگی‌های فیزیکی مطلوب و ضروری مانند کشش، کرنش، تنش، استحکام و شکنندگی در طراحی و ساخت سازه‌ها استفاده می‌شود. با تعریف انواع استاندارد میلگرد، در نظر داریم چارچوبی را که برای تولید در نظر گرفته شده است را بررسی کنیم.
برای مثال، سایزبندی یا میزان ترکیب هر ماده در ساختار میلگرد چقدر باید باشد؟ شکل آج چگونه باشد؟ هر میلگرد بر چه اساسی در کدام قسمت سازه مصرف شود؟ پاسخ همۀ این سؤال‌ها توسط قوانین استانداردها پاسخ داده می‌شود.
آشنایی با استاندارد میلگرد در ایران
هرچند که استاندارد یک موضوع جهانی است؛ اما طبق شرایط و قوانین هر کشور می‌تواند تغییر کند. در کشورمان ایران نیز انواع استاندارد برای تولید میلگرد که بر کیفیت و به‌خصوص قیمت آن تأثیر بسزایی دارد، تعریف شده است.
برای اولین بار در سال 1369، استاندارد ملی ایران با نام "میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی ها و روش های آزمون" به شماره 3132 (IRISI 3132) پایه‌گذاری شد. البته این استاندارد دو بار در سال‌های 81 و 92 تصحیح و بازبینی شد. بازبینی دوم منجر به تصویب استاندارد ملی 3132 شد که در ادامه درباره آن بیشتر خواهیم گفت.
برای آشنایی بهتر، جزئیات انواع استاندارد میلگرد را در ایران را اینجا مرور می‌کنیم.
انواع استاندارد میلگرد در ایران
انواع استاندارد میلگرد در ایران به استاندارد روسی، آیین‌نامه بتن ایران (آبا) و استاندارد میلگرد ایران تقسیم می‌شود که بیشتر برای ساختن آرماتورها به کار می‌روند. اغلب موارد، کارخانجات تولید میلگرد از استاندارد روسی و یا استاندارد میلگرد 3132 تبعیت می‌کنند.
آیین‌نامه بتن ایران (آبا)
آیین نامه آبا، استانداردهایی برای بررسی و طراحی سازه‌های بتنی هستند که در سال 1351 توسط دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه تهیه و تدوین شد. سپس در سال‌های اخیر بعد از اصلاحات، شرایط آرماتوربندی و استفاده میلگرد تحت استانداردهای مذکور به انتشار رسید.
استاندارد ملی 3132
استاندارد ملی 3132 ISIRI در خصوص میلگردهای فولادی گرم نوردیده و آجدار برای تسلیح بتن و خصوصیات و روش آزمون آن‌ها در طی جلسات زیادی به تصویب رسیده و به جهان معرفی شد.
این استاندارد با مرجع قراردادن استانداردهای روز جهان، از جمله استاندارد آلمان، آمریکا، روسیه و ژاپن در سال 1369 تدوین و در 1392 اصلاح شد. در حال حاضر اکثر شرکت و تولیدکنندگان میلگرد مطرح کشوری از استاندارد ملی تبعیت می‌کنند.
در این استاندارد میلگرد، موارد زیر را بررسی شده است:
- انواع میلگردهای ساده و آجدار و ویژگی‌های مکانیکی آن؛
- شرایط جوش‌پذیری؛
- نمونه‌برداری میلگرد؛
- نمادهای استاندارد به‌کار رفته در موقعیت‌های متفاوت؛
- محاسبات لازم؛
- تعاریف اصلاح‌شده؛
- شکل هندسی انواع میلگرد.
بخوانید: مشخصات فنی میلگرد بر اساس استاندارد ملی ایران 3132
آشنایی با استانداردهای میلگرد در جهان
استاندارد ساخت میلگرد برای اولین بار در سال 1878 توسط تادئوس هایت تدوین شد. تا قبل از اقدام تادئوس، ساخت و ساز میلگرد به روش «آزمون و خطا» انجام می‌شد؛ اما این روش منجر به تولید کم محصول، بیشتر شدن حجم ضایعات و مشکلات در صادرات و واردات شد.
در نتیجه یک وجود استانداری جهانی و ثابت نیاز بود تا بر اساس شرایط و قوانین آن خط تولید فعال شود.
علاوه بر وجود یک استاندارد بین‌المللی (ISO)، کشورهای پیشرو در این صنعت استانداردهای تعریف‌شده به‌خصوص خود را دارند. از جمله این کشورها می‌توان به ژاپن (JIS)، آلمان (DIN)، آمریکا (انجمن تست مواد ASTM و ANSI)، روسیه (GOST) و بریتانیا (BSI) اشاره کرد. در ادامه با انواع استاندارد میلگرد در جهان بیشتر آشنا خواهیم شد.
استاندارد روسی GOST
استاندارد GOST، که برای اولین بار در سال 1968 تحت عنوان GOST1 در دولت شوروی منتشر شد، یکی از استانداردهای مورد استفاده منطقه‌ای از اوراسیا (EASC) توسط روسیه است. کمیته استاندارد روسیه در فعالیت دوازده کشور از همین مناطق نظارت دارد.
برای جلوگیری از ورود میلگردهای نامرغوب و بی‌کیفیت به روسیه، این کشور استاندارد GOST را تحت عنوان استاندارد دولت روسیه (governmental standard) تدوین کرده است.
استانداردهای میلگرد روسی به چهار نوع A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شوند.
استاندارد ASTM آمریکا
از انواع استاندارد میلگرد می‌توان به استاندارد آمریکایی ASTM اشاره کرد. ASTM مخفف American Society for Testing and Materials به معنای انجمن آمریکایی آزمون و مواد است.
برخلاف سایر سازمان‌های استاندارد، این موسسه یک سازمان دولتی نیست، بلکه این سازمان تحت شرایط داوطلبانه برای اصلاح استانداردهای تولید محصولات راه‌آهن این کشور در سال 1898 توسط بنجامین دادلی تاسیس شد.
در سال 1910 برای اولین بار مشخصات استاندارد میلگرد توسط این انجمن منتشر شد و طی سال‌ها استانداردهای جدید اضافه و اصلاح شد.
در جدول زیر به انواع دسته‌بندی‌های استاندارد ASTM که به پیشوند و انواع مواد تقسیم می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
استاندارد ژاپنی JIS
همان طور که قبلاً اشاره کردیم، استانداردهای هر کشور با توجه به نیازمندی و شرایط آن تدوین و رعایت می‌شود. بر اساس شرایط جزیره‌ای کشور ژاپن، استانداردهای JIS نقش مهمی را در تولید میلگرد به عهده دارد. تولید میلگرد در ژاپن طبق گفته انجمن استاندارد این کشور (JISC) به روش فرآیند آلیاژی صورت می‌گیرد.
استاندارد JIS X YYYY:ZZZZ از سه قسمت حروف، عدد چهار یا پنج رقمی و سال تدوین تشکیل می‌شود. برای مثال؛ JIS G 3112:2018 به میلگردی اشاره می‌کند که در سال 2022 تدوین شده‌است.
میلگرد با استاندارد ژاپن، به گریدهای مختلفی که برای میلگرد ساده از سه گرید و میلگرد آجدار از ده گرید، تقسیم می‌شود.
در سال 1921، مهندسان ژاپنی برای تدوین استانداردهای رسمی این کشور که خلاصه‌ای از استانداردهای موجود همان سال‌ها بود، گرد هم آمدند. تا سال 1945 به دلیل ادامه جنگ جهانی دوم قوانین استانداردسازی صنعتی به رسمیت شناخته نشد.
در سال 1946 با تاسیس انجمن استانداردهای ژاپن، و در ادامه فعالیت آن‌ها، در سال 1949 استانداردهای رسمی صنعتی این کشور تصویب شد. در سال 2004 طی بازنگری‌های کلی، علامت استاندارد ملی این کشور به JIS تغییر کرد.
تولید میلگرد در ژاپن طبق گفته انجمن استاندارد این کشور (JISC) به روش فرآیند آلیاژی صورت می‌گیرد.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم به مهم‌ترین استانداردهایی که بر اساس آن‌ها میلگرد به تولید می‌رسد را معرفی کنیم. این میلگردها در ایران و تولید مقاطع داخلی نیز استفاده می‌شود.
برای بررسی قیمت میلگرد می‌توانید به وب‌سایت عصرآهن مراجعه کنید. شما می‌توانید برای خرید میلگرد موردنیاز با شماره 0414180 در تماس باشید.