انواع استاندارد میلگرد

میلگرد یکی از عناصر کلیدی در صنعت ساختمان‌سازی است که نقش مهمی در حفظ استحکام و ایمنی ساختمان‌ها ایفا می‌کند و بدون آن تصور برپایی سازه‌های امروزی تقریباً غیرممکن است. اما آنچه کیفیت و عملکرد این محصول را مشخص می‌کند، استانداردی است که بر پایه آن تولید می‌شود. استاندارد میلگرد، ویژگی‌های مکانیکی خاصی را برای میلگرد تعریف می‌کند که مستقیماً بر نوع کاربرد آن در پروژه‌های عمرانی اثر می‌گذارد. از این‌رو، شناخت دقیق انواع استانداردهای رایج در ایران و سایر کشورهای جهان، برای افراد فعال در این حوزه امری ضروری است. در این مقاله، به‌صورت جامع به معرفی انواع استاندارد میلگرد و تفاوت‌های میان آن‌ها خواهیم پرداخت.

استاندارد میلگرد چیست؟

استاندارد میلگرد مجموعه‌ای از ضوابط و مشخصات فنی میلگرد است که برای تولید، شکل، ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و روش‌های آزمون میلگردها تعریف می‌شود. هر کشور براساس آیین‌نامه‌های تایید شده سازمان نظام مهندسی، استانداردهایی مشخص برای میلگرد ابلاغ می‌کند. استاندارد میلگرد کیفیت نهایی میلگرد را تعیین می‌کند، بلکه به تولیدکنندگان کمک می‌کند محصولاتی رقابتی، با دوام و مطابق با نیاز بازار عرضه کنند. اگرچه فناوری تولید همواره در حال پیشرفت است، اما استانداردها در بازه‌های زمانی مشخص، معمولاً هر یک یا دو سال، به‌روزرسانی می‌شوند. 

میلگرد استاندارد به میلگردی گفته می‌شود که دقیقاً مطابق با الزامات یکی از این استانداردها تولید شده و مشخصات آن از طریق آزمایش‌های کنترل کیفیت، تایید شده است. چنین میلگردی باید از نظر مقاومت کششی، تسلیم و برشی در محدوده مجاز باشد و ابعاد آن نیز باید با جداول استاندارد مطابقت کامل داشته باشد. میلگردهای استاندارد معمولاً دارای علائم اختصاری کارخانه، کد مشخصات و کلاس مقاومت هستند که روی بدنه آن‌ها حک می‌شود. در استانداردهای میلگرد، چهار دسته مشخصه اصلی بررسی می‌شود:

• ترکیب شیمیایی: این بخش میزان ترکیب فلزهای مختلف تشکیل‌دهنده میلگرد از جمله کربن، منگنز، فسفر، گوگرد، سیلیسیم و نیتروژن را تعیین می‌کند. ترکیب شیمیایی هر میلگرد، در استاندارد این مقاطع فلزی بیان می‌شود.
• ویژگی‌های هندسی: مواردی مانند قطر میلگرد، میزان رواداری، سطح مقطع محصول، طول شاخه، وزن میلگرد و غیره در این بخش گنجانده می‌شود. تمام این موارد باید با جداول وزنی و ابعادی استاندارد تطابق داشته باشند.
• نوع میلگرد: میلگردها بر اساس ظاهر سطح به دو دسته ساده و آجدار تقسیم می‌شوند. نوع آج (مارپیچ، جناقی، مرکب) نیز در استانداردها تعریف شده و در عملکرد چسبندگی با بتن مؤثر است.
• خواص مکانیکی: استحکام تسلیم، مقاومت کششی نهایی و نسبت استحکام کششی به تسلیم از جمله مشخصه‌های مکانیکی مهم هستند که در هر نوع استاندارد تعریف مشخصی دارند و باید توسط  هر تولید کننده به صورت شفاف اعلام شوند.

معرفی انواع استاندارد میلگرد در ایران

تولید میلگرد در ایران بر پایه چند استاندارد مختلف انجام می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارند. از جمله قدیمی‌ترین استانداردهای مورد استفاده می‌توان به استاندارد روسی اشاره کرد که در دهه‌های گذشته توسط شرکت‌های بزرگ فولادی همچون ذوب‌آهن به‌کار گرفته شد. علاوه بر این، سه استاندارد میلگرد دیگر نیز در مراحل تولید میلگرد در ایران رایج هستند که عبارت اند از:

استاندارد روسیه

این استاندارد میلگرد از GOST 5781 کشور روسیه برگرفته شده است و یکی از پرکاربردترین استانداردها در صنعت فولاد ایران است. این استاندارد در کارخانه‌ ذوب‌آهن اصفهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و چهار نوع میلگرد A1، A2، A3 و A4 را شامل می‌شود. این میلگردها با سختی‌های نرم، نیمه‌سخت و سخت تولید شده و دارای مقاومت تسلیم به ترتیب ۲۳۰۰، ۳۰۰۰ و ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و مقاومت کششی ۳۸۰۰، ۵۰۰۰ و ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع هستند. میلگردهای تولید شده طبق این استاندارد، در قطرهای متنوع تا ۴۰ میلی‌متر عرضه می‌شوند.

استاندارد ISIRI 3132

استاندارد ISIRI 3132 با عنوان کامل «میلگردهای فولادی گرم‌نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون» شناخته می‌شود. این استاندارد نخستین‌بار در سال ۱۳۶۹ توسط سازمان ملی استاندارد تدوین شد و در سال ۱۳۹۲ بازنگری و به‌روزرسانی شد تا با نیازهای روز صنعت و استانداردهای بین‌المللی هماهنگ شود. ISIRI 3132 از استانداردهای مرجعی همچون استانداردهای اروپایی (EN)، آلمانی (DIN)، ژاپنی (JIS)، آمریکایی (ASTM) و استاندارد جهانی ISO تهیه شده و از سال ۱۳۷۱ اجرای آن برای تولیدکنندگان میلگرد در ایران الزامی شده است. 

مشخصات میلگرد بر اساس استاندارد ملی ایران 3132 شامل تمامی ویژگی‌های فنی و الزامات تولید است؛ از جمله ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی، نوع آج، ابعاد هندسی، روش‌های نمونه‌برداری، نحوه انجام آزمون‌ها و حتی نحوه بسته‌بندی و نشانه‌گذاری میلگرد. مطابق این استاندارد، میلگردهای فولادی گرم‌نورد به دو شکل ساده و آجدار، با سطح مقطع گرد و در قالب شاخه یا کلاف تولید می‌شوند. همچنین این استاندارد، میلگردها را به چهار گروه اصلی A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌کند که تفاوت آن‌ها در شکل آج و مقاومت تسلیم آن‌هاست.

آیین نامه بتن ایران (آبا)

در آیین‌نامه بتن ایران (معروف به آیین‌نامه آبا)، ویژگی‌های فنی و الزامات ویژه‌ای برای میلگردهای مصرفی در سازه‌های بتنی تعیین شده است. یکی از مهم‌ترین نکات این آیین‌نامه، محدود کردن مقاومت تسلیم آرماتورها در اعضای سازه‌ای مقاوم در برابر زلزله است؛ به‌طوری‌که مقدار آن نباید از ۴۰۰ مگاپاسکال فراتر رود. این محدودیت به منظور کنترل رفتار شکل‌پذیر سازه در زمان وقوع زلزله و جلوگیری از شکست ناگهانی اجزای بتنی در نظر گرفته شده است. رعایت این ضوابط، نقش مهمی در افزایش ایمنی و عملکرد سازه در شرایط بحرانی ایفا می‌کند.

معرفی انواع استاندارد بین‌المللی

در این بخش از مقاله، به معرفی مهم‌ترین استانداردهای بین‌المللی میلگرد می‌پردازیم که در نقاط مختلف جهان به عنوان مرجع تولید و استفاده از میلگرد مورد استناد قرار می‌گیرند. آشنایی با این استانداردها به ویژه برای شرکت‌هایی که در زمینه صادرات یا واردات میلگرد فعالیت دارند، اهمیت بالایی دارد. در ادامه، مهم‌ترین استانداردهای بین‌المللی تولید میلگرد را بررسی می‌کنیم:

انجمن مواد و آزمون آمریکا (ASTM)

انجمن ASTM که مخفف American Society for Testing and Materials است، یکی از معتبرترین مراجع بین‌المللی در زمینه تدوین استانداردهای صنعتی محسوب می‌شود. این نهاد که توسط گروهی از مهندسان در آمریکا پایه‌گذاری شده، از نخستین سازمان‌هایی است که اقدام به تهیه استانداردهای تخصصی برای میلگرد کرده و در سطح جهانی یکی از مهم‌ترین مرجع‌ها در این حوزه شناخته می‌شود. مقررات آیین‌نامه ACI 318-14 نیز بر اساس استانداردهای این انجمن تدوین شده است. ASTM برای انواع میلگرد آجدار، بسته به نوع کاربرد و آلیاژ مورد استفاده، چندین استاندارد میلگرد فنی معرفی کرده که هر کدام ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ASTM A706 (محصولات کم آلیاژ)
• ASTM A996 (فولاد ریلی)
• ASTM A955 (محصولات زنگ نزن)
• ASTM A1035 (قطعات کم کربن-کروم)

استانداردهای صنعتی ژاپن (JIS G3112)

استاندارد JIS G3112 توسط نهاد استاندارد صنعتی ژاپن تدوین شده و به‌طور ویژه برای میلگردهای مورد استفاده در سازه‌های بتنی کاربرد دارد. بر اساس این استاندارد میلگرد، میلگردها از شمش فولادی تحت فرآیند نورد تولید شده و سپس تحت فرآیند خنک‌سازی کنترل‌شده قرار می‌گیرند. این روش تولید باعث می‌شود میلگردها خواص مکانیکی مطلوبی مانند استحکام کششی و مقاومت بالایی به دست آورند. میلگردهایی که مطابق استاندارد JIS G3112 تولید می‌شوند، گزینه‌ای مناسب برای استفاده در پروژه‌هایی هستند که در مناطق لرزه‌خیز اجرا می‌شوند.

مؤسسه استانداردهای آلمان DIN

استاندارد DIN که مخفف Deutsches Institut für Normung و نام سازمان ملی استاندارد آلمان است، یکی از معتبرترین استانداردهای صنعتی اروپا به‌شمار می‌رود. در فرآیند تولید میلگرد مطابق این استاندارد، شمش فولادی ابتدا با عملیات نورد به شکل مورد نظر درمی‌آید و سپس برای افزایش خواص مکانیکی، به‌سرعت از میان لوله‌های خنک‌کننده عبور داده می‌شود. این فرآیند باعث ایجاد تفاوت دما بین سطح و مرکز میلگرد می‌شود که می‌تواند منجر به اختلاف مقاومت درونی آن گردد. به همین دلیل، برخی از میلگردهای تولیدشده بر اساس DIN در برابر نیروهای جانبی شدید مانند زلزله عملکرد مناسبی ندارند. این استاندارد معمولاً در فولاد مورد استفاده در بتن مسلح مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر در پروژه‌هایی که الزامات لرزه‌ای کمتری دارند، کاربرد دارد.

آیین نامه ACI(۳۱۸-۱۴)

آیین‌نامه ACI(۳۱۸-۱۴) یکی از معتبرترین آیین‌نامه‌های بین‌المللی است که استانداردهایی در زمینه ساخت آرماتورها تدوین کرده است. همچنین، آیین نامه یاد شده از استانداردهای ASTM در خصوص میلگردها تبعیت می‌کند. این آیین‌نامه در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی مورد استناد قرار می‌گیرد و از سوی نهادهایی مانند وزارت راه و شهرسازی نیز تأیید شده است.

استاندارد ملی روسیه یا EASC

استاندارد ملی روسیه که با نام EASC شناخته می‌شود، به مجموعه‌ای از استانداردهای تدوین شده از سوی کمیته استانداردسازی اوراسیا، EASC و سازمان‌های استاندارد منطقه‌ای گفته می‌شود. این مجموعه شامل ضوابط فنی مشخصی برای تولید و طبقه‌بندی میلگردها است که آن‌ها را در رده‌های A1 تا A6 دسته‌بندی می‌کند. استاندارد EASC در کشور روسیه و همچنین در بسیاری از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) مانند ارمنستان، قزاقستان، ترکمنستان، مولداوی و دیگر کشورها به‌عنوان مرجع رسمی تولید و استفاده از میلگرد پذیرفته شده است.

استاندارد بریتانیا

 BSI مخفف British Standards Institution یا همان استاندارد میلگرد بریتانیا است. یکی از مهم‌ترین استانداردهای این آیین‌نامه، استاندارد BS 4449 است که به‌طور ویژه مشخصات فنی فولادهای تسلیح کننده بتن، فولاد جوش پذیر مسلح کننده میله، کوئل و محصولات دیکویل شده را تعریف می‌کند.

استاندارد ایالات متحده ANSI

 ANSI مخفف American National Standards Institute به معنای موسسه استاندارد ملی آمریکا است. این استاندارد یک نهاد خصوصی و غیرانتفاعی است که مسئولیت اصلی آن هماهنگی و نظارت بر تدوین استانداردهای صنعتی، از جمله استانداردهای مرتبط با میلگرد، در ایالات متحده است. اگرچه ANSI خودش به‌طور مستقیم تولید کننده محسوب نمی‌شود ولی  بر روی توسعه و رعایت استاندارد میلگرد نظارت می‌کند.

آیین نامه بتن کانادا ANSI/AWS D1/4

آیین‌نامه بتن کانادا با عنوان ANSI/AWS D1.4 به ارائه الزامات فنی برای رعایت سازه‌های بتنی می‌پردازد. این آیین‌نامه به‌ پروژه‌هایی تدوین شده که در آن‌ها اسکلت سازه از نوع بتنی بوده و اتصال مطمئن بین میلگردها اهمیت بالایی دارد. در واقع، این آیین‌نامه به معرفی مصالح و ابزار می‌پردازد که موجب افزایش دوام، ایمنی و استحکام سازه‌های بتنی می‌شوند.

آیین نامه استرالیا

آیین‌نامه استرالیا به‌طور خاص برای میلگردهای آجدار طراحی شده و الزامات فنی مربوط به این نوع میلگردها را مشخص می‌کند. این آیین‌نامه، میلگردهایی با تنش تسلیم ۲۵۰، ۴۰۰ و ۵۰۰ مگاپاسکال را پوشش می‌دهد و تمرکز ویژه‌ای بر کنترل کیفیت، مقاومت مکانیکی و تطابق با شرایط محیطی دارد.

مشخصات شیمیایی میلگرد بر اساس استاندارد

در فرآیند تولید میلگرد، هر کارخانه بسته به استاندارد مورد استفاده، از ترکیب شیمیایی خاصی بهره می‌گیرد تا محصول نهایی با خواص مکانیکی و عملکرد مورد انتظار منطبق باشد. میلگردها عمدتاً از فولاد کربنی ساخته می‌شوند که در آن عناصر آلیاژی همچون کربن، منگنز، سیلیسیم، فسفر، گوگرد و در برخی موارد نیکل یا کروم، در مقادیر مشخصی حضور دارند. این ترکیبات به‌طور مستقیم بر ویژگی‌هایی مانند مقاومت کششی، جوش‌پذیری و دوام میلگرد تأثیرگذارند.

در استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI 3132، درصد عناصر شیمیایی برای انواع مختلف میلگرد به‌طور دقیق مشخص شده است. به‌عنوان نمونه:

• میلگرد ساده: حداکثر کربن ۰٫۲۲٪، سیلیسیم ۰٫۵۵٪، منگنز ۰٫۷۵٪، فسفر ۰٫۰۵٪، گوگرد ۰٫۰۵٪
• میلگرد آج‌دار مارپیچ ۳۴۰: کربن ۰٫۲۲٪، سیلیسیم ۰٫۶۰٪، منگنز ۱٫۳۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۴۵٪
• میلگرد آج‌دار مارپیچ ۳۵۰: کربن ۰٫۲۷٪، سیلیسیم ۰٫۵۵٪، منگنز ۱٫۶۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۴۰٪
• میلگرد آج‌دار جناقی ۴۰۰: کربن ۰٫۳۷٪، سیلیسیم ۰٫۶۰٪، منگنز ۱٫۶۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۴۵٪
• میلگرد آج‌دار جناقی ۴۲۰: کربن ۰٫۳۰٪، سیلیسیم ۰٫۵۵٪، منگنز ۱٫۵۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۴۰٪
• میلگرد آج‌دار مرکب ۵۰۰: کربن ۰٫۴۰٪، سیلیسیم ۰٫۶۰٪، منگنز ۱٫۸۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۰۴۵٪
• میلگرد آج‌دار مرکب ۵۲۰: کربن ۰٫۳۲٪، سیلیسیم ۰٫۵۵٪، منگنز ۱٫۸۰٪، فسفر و گوگرد ۰٫۰۴٪

انواع میلگرد بر اساس استاندارد GOST

استاندارد GOST یکی از شناخته‌شده‌ترین استانداردهای فنی در کشورهای عضو سابق شوروی، به‌ویژه روسیه است که همچنان در صنایع مختلف از جمله تولید میلگرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استاندارد به‌دلیل دقت بالا در مشخصات فنی، در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی در ایران نیز به‌عنوان مرجع مورد توجه قرار گرفته است. میلگردهایی که بر اساس استاندارد GOST تولید می‌شوند، در ایران به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

• میلگرد A1: این نوع میلگرد ساده و بدون آج است و سطح آن کاملاً صاف و یکدست است. میلگرد A1 از فولاد نرم ساخته می‌شود و به دلیل شکل‌پذیری بالا و مقاومت کمی که دارد، بیشتر در مصارف غیرساختمانی مانند ساخت قالب‌ها، آهنگری و جوشکاری به‌کار می‌رود. استفاده از این میلگرد برای سازه‌های اصلی ساختمان، گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود.
• میلگرد A2: میلگرد A2 از فولاد نیمه‌سخت تولید می‌شود و به‌خاطر مقاومت کششی بیشتر نسبت به میلگرد A1، کاربرد گسترده‌تری در ساخت‌وساز دارد. این میلگرد که برای عملیات ساختمانی مانند دیوارهای برشی و خاموت‌ها استفاده می‌شود، در دو مقاومت تسلیم ۳۴۰ و ۳۵۰ مگاپاسکال تولید می‌شود. اگرچه قابلیت شکل‌پذیری و جوش‌پذیری کمتری دارد، اما هنوز در بسیاری از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• میلگرد A3: میلگرد A3 از فولاد نیمه‌سخت با مقاومت کششی بالا ساخته می‌شود و یکی از رایج‌ترین انواع میلگرد در صنعت ساختمان‌سازی است. این میلگرد در دو مقاومت تسلیم ۳۰۰ و ۴۲۰ مگاپاسکال تولید می‌شود و در ساخت ستون‌ها، تیرها و سایر قسمت‌های سازه‌های بتنی کاربرد دارد.
• میلگرد A4: میلگرد A4 از فولاد سخت و مقاوم ساخته می‌شود که دارای مقاومت تسلیم ۵۰۰ و ۵۲۰ مگاپاسکال است. پیش از این، به‌دلیل سختی در خم‌کاری و جوش‌کاری، استفاده از این میلگرد در ساختمان‌سازی محدود بود. با این حال، طبق آخرین تغییرات و تحقیقات، استفاده از میلگرد A4 در تمامی سازه‌ها، به‌جز دیوارهای برشی و قاب‌های خمشی، مجاز اعلام شده است.

تأثیر استانداردهای مختلف بر ظاهر و اندازه میلگردها

مشخصات ظاهری و ابعادی میلگردها، به‌طور مستقیم تحت‌تأثیر نوع استاندارد میلگرد و نوع محصول آن‌ها قرار دارد. هر استاندارد، بازه مشخصی برای قطر، طول و نوع سطح میلگرد تعیین می‌کند و کارخانه‌های تولیدی نیز معمولاً در چارچوب همین ضوابط، محصولات خود را عرضه می‌کنند. سایز میلگردها در اغلب استانداردها بین ۶ تا ۶۰ میلی‌متر تعریف شده است و طول رایج آن‌ها نیز معمولاً ۱۲ متر است؛ با این حال، برخی تولیدکنندگان درصورت سفارش، میلگردهایی با طول سفارشی نیز تولید می‌کنند.

از نظر ظاهری، میلگردها در دو نوع اصلی ساده و آجدار تولید می‌شوند. میلگردهای ساده سطحی صاف و بدون برآمدگی دارند و بیشتر در سازه‌هایی با نیاز به انعطاف‌پذیری بالا یا برای ساخت قطعات خاص استفاده می‌شوند. در مقابل، میلگردهای آجدار دارای شیارهایی روی سطح خود هستند که بسته به استاندارد تولید، طرح آج می‌تواند متفاوت باشد. این آج‌ها نقش مهمی در افزایش چسبندگی میلگرد به بتن دارند و در نهایت موجب ارتقای مقاومت و یکپارچگی سازه خواهند شد.

بررسی معیارهای تاثیرگذار در تعیین استاندارد میلگرد

در اولین گام از بررسی استاندارد میلگرد، به ویژگی‌های ظاهری آن توجه می‌شود. هر کارخانه با توجه به فرآیند تولید خود، میلگردهایی با طول‌ها و قطرهای مشخصی ارائه می‌دهد. بر همین اساس، وزن تقریبی هر شاخه میلگرد در قالب جدول‌هایی تنظیم می‌شود. این جدول‌ها بسته به استانداردهای مورد استفاده در هر مجموعه، می‌توانند تفاوت‌هایی داشته باشند. در واقع، وزن‌های ذکر شده در این جداول با توجه به تعاریف موجود در استانداردها تعیین می‌گردد. یکی از استفاده‌های اصلی این جدول‌ها، محاسبه وزن کلی بسته‌های میلگرد پس از تولید است که اغلب تحت عنوان بندیل میلگرد شناخته می‌شود.

استاندارد ASTM

در جدول مربوط به استاندارد ASTM، دو ستون ابتدایی به میلگرد سایز یا (bar size) اشاره دارد که این bar size در ستون‌های بعد براساس قطر اسمی و واحد وزنی نوشته شده است. در تصویر زیر می‌توانید جدول استاندارد  ASTM برای میلگرد را مشاهده کنید.

از دیگر نکاتی که در هر استاندارد مورد بررسی قرار می‌گیرد، بررسی ویژگی‌های مکانیکی در فرآیند تولید است. تفاوت خواص مکانیکی در استانداردهای مختلف به‌طور مستقیم در تعیین قیمت میلگرد امروز تأثیر می‌گذارند. در استاندارد ASTM، برای هر محصول فولادی، یک محدوده عددی برای خصوصیات مکانیکی در قالب یک جدول تعیین شده است. برای آشنایی بیشتر با ساختار این جدول، عوامل موثر بر مکانیک میلگرد معرفی می‌کنیم:

1. Grade: به‌تناسب ترکیب مواد اولیه و عملیات حرارتی، می‌توان خواص مختلفی به میلگردها نسبت داد که باعث شده آن‌ها در چهار گرید A1، A2، A3 و A4 مطابق با استاندارد روسی تقسیم‌بندی شوند.
2. Yield Point: به نیرویی که به فولاد وارد می‌شود، باعث تغییر شکل همیشگی و شکستگی میلگرد نمی‌شود، نقطه تسلیم می‌گویند.
3. Tensile Strength: حداکثر تنشی است که پیش از کاهش سطح مقطع، ماده می‌تواند تحمل کند، استحکام کششی نهایی گفته می‌شود.
4. Elongation: بیانگر درصد افزایش طول تا زمان شکست فولاد است.

استاندارد اروپا

در جدول داده شده می‌توانید جدول استاندارد اروپا برای میلگرد را بررسی می‌کنید.

استاندارد ۳۱۳۲ ایران

در جدول زیر می‌توانید قطر و مقدار وزن میلگرد را مشاهده کنید. لازم به ذکر است که از این جداول برای محاسبه وزن میلگرد استفاده می‌شود.

در برخی کارخانه‌ها، ترکیب شیمیایی محصول با تأیید مشتری تعیین می‌شود. هر استانداردی برای بررسی جوش‌پذیری میلگرد، نکات خاصی را مطرح می‌کند. مثلاً در استاندارد 3132، جوش‌پذیری به اندازه میلگرد و میزان کربن بستگی دارد. در استاندارد جوش آمریکا هم معمولاً هرچه میزان کربن کمتر باشد، میزان جوش‌پذیری میلگرد بهتر است.

 در جدول زیر آزمون مکانیکی میلگرد در استانداردهای مختلف بررسی شده است.

برای تولید میلگرد استاندارد، لازم است روش‌های تولید برحسب معیار استاندارد انجام شوند. چهار شیوه رایج تولید میلگرد در ایران عبارت‌اند از:

1. نورد گرم
2. نورد سرد
3. میکروآلیاژِی
4. ترمکس

مواد اولیه استفاده شده برای تولید میلگرد معمولا شمش‌های فولادی 3SP و 5SP هستند که در این میان شمش 3SP انعطاف بیشتری دارد. همچنین می‌توان از شمش‌های آهن و ضایعات فولادی برای تولید میلگرد استفاده کرد که شرایط بازار و نوسانات قیمت روز آهن آلات بر میزان مصرف آن‌ها اثرگذار است. در ادامه می‌توانید جدول آنالیز شمش 3SP و 5SP را مشاهده کنید.

بررسی نشانه‌ها و علامت اختصاری روی میلگرد

تشخیص میلگردهایی که مطابق با استاندارد ASTM تولید شده‌اند، با استفاده از مجموعه‌ای از کدها و علائم اختصاری انجام می‌شود که به‌صورت برجسته روی بدنه‌ میلگرد درج می‌شود. این نشانه‌ها به ترتیب مشخصات مختلفی از میلگرد را معرفی می‌کنند و رمزگشایی از آن‌ها اطلاعات دقیقی از نوع و کیفیت محصول در اختیار مهندسان و خریداران قرار می‌دهد.

• خط اول: شامل حروف اختصاری مربوط به کارخانه یا تولیدکننده است که به‌صورت قراردادی تعریف شده است.
• خط دوم: یک عدد است که قطر اسمی میلگرد را مشخص می‌کند (بر حسب اینچ).
• خط سوم: نوع فولاد به‌کاررفته در تولید میلگرد را نمایش می‌دهد. هر حرف، معرف یک نوع خاص از فولاد است:

1. S: فولاد کربنی معمولی (مطابق با A615)
2. W: فولاد کم‌آلیاژ (مطابق با A706)
3. R: فولاد ریل (مطابق با A996)
4. I: فولاد محور (مطابق با A995)

• خط چهارم: به درجه مقاومت میلگرد اشاره دارد که معمولاً با عدد مشخص می‌شود:

1. عدد ۴۰: معادل گرید ۴۰
2. عدد ۶۰: معادل گرید ۶۰
3. عدد ۷۵: معادل گرید ۷۵
4. عدد ۴: معادل گرید ۴۲۰ و گرید ۶۰
5. عدد ۵: معادل گرید ۵۲۰ و گرید ۷۵

بررسی شرایط بسته بندی و ارسال میلگرد

فرآیند بسته‌بندی و ارسال میلگرد به مشتریان، بر اساس ضوابط مشخصی انجام می‌شود که هدف آن حفظ کیفیت محصول تا زمان تحویل نهایی است. این ضوابط در استاندارد ملی ISIRI 3132 به‌طور دقیق مشخص شده‌اند:

نحوه بسته‌بندی میلگردها

میلگردها بسته به نوع و قطرشان، به صورت شاخه‌ای یا کلاف بسته‌بندی می‌شوند. برای میلگردهای آجدار نوع ۵۰۰ یا ۵۲۰، بسته‌بندی همیشه به صورت شاخه‌ای با طول مساوی انجام می‌شود و این نوع میلگردها به شکل کلاف عرضه نمی‌شوند. در سایر گریدها، میلگردهایی با قطر اسمی کمتر یا مساوی ۱۴ میلی‌متر ممکن است به صورت کلاف یا شاخه‌ای بسته‌بندی شوند، اما قطرهای بالاتر از ۱۴ حتماً شاخه‌ای و با طول‌های یکسان دسته‌بندی می‌شوند.

مشخصات شناسه میلگرد

برای تضمین اصالت و رهگیری محصول، هر میلگرد باید دارای شناسه‌ای باشد که اطلاعات زیر را شامل می‌شود:

• عبارت "میلگرد برای بتن مسلح"
• شماره استاندارد ملی بعد از گرفتن پروانه تولید کالا
• قطر اسمی میلگرد
• علامت مشخصه میلگرد مطابق با استاندارد
• کد فرآیند تولید

 نشانه‌گذاری روی بسته

هر بسته میلگرد باید دارای یک پلاک یا کارت مخصوص باشد که در معرض دید مشتری قرار گیرد. این کارت اطلاعاتی از جمله موارد زیر را در بر می‌گیرد:

• علامت تجاری شرکت تولید کننده میلگرد
• شماره استاندارد ملی
• علامت مشخصه میلگرد
• قطر اسمی
• کد ذوب
• طول میلگرد
• نام کشور تولید کننده
• وزن بر حسب کیلوگرم

جمع بندی

در نهایت، شناخت انواع استانداردهای میلگرد، به ویژه در پروژه‌های ساختمانی بزرگ و حساس، اهمیت زیادی دارد. هر استاندارد با توجه به شرایط اقلیمی و نیازهای فنی کشورها تدوین شده و ویژگی‌های متفاوتی را در خصوص ترکیب شیمیایی، مقاومت کششی، شکل ظاهری و نحوه علامت‌گذاری میلگردها مشخص می‌کند. در ایران نیز استانداردهای متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شناخت آن‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر در خرید و مصرف میلگرد کمک کند.