وقتی یک سازه فولادی ساخته می‌شود از انواع تیرآهن برای اسکلت‌بندی آن به کار برده می‌شود. از بین انواع این مقطع فولادی در نظر داریم تفاوت تیرآهن و هاش را در ادامه بررسی کنیم.
فهرست مطالب
فولاد برای اولین بار در سال 1890 میلادی در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار گرفت و تقریبا از اوایل قرن بیستم بود که استفاده از آن در پروژ‌ه‌های بزرگ ساختمانی گسترش یافت. امروزه حجم بالای استفاده از فولاد در صنعت ساختمان‌سازی باعث شده است که انواع تیرآهن، میلگرد، نبشی و ناودانی به بازار عرضه شوند.
مطمئنا در دسترس بودن فولاد، استفاده از آن را آسان‌تر کرده و آن را به گزینه مناسبی برای ساخت‌وساز تبدیل نموده است. زمانی که صحبت از سازه‌های فولادی می‌شود، معمولا سازهای متشکل از ستون‌ها و تیرهای افقی به ذهنمان خطور می‌کند.
استفاده از تیرآهن در ساخت و ساز باعث کاهش زمان اجرا، سهولت ساخت و افزایش استحکام ساختمان می‌شود. مطمئنا این سه ویژگی، مولفه‌های مهمی در ساخت و سازهای صنعتی و تجاری محسوب می‌شوند.
ما در این دانشنامه بیشتر بر روی معرفی انواع تیرآهن‌های موجود در بازار تمرکز کرده‌ایم و سعی می‌کنیم شما را با کاربرد هر کدام از آن‌ها آشنا کنیم. همچنی تفاوت تیرآهن و هاش را معرفی خواهیم کرد.
شکل ظاهری تیرآهن
تیرآهن یکی از پرمصرف‌ترین محصولات فولادی است که از دو صفحه افقی و یک ورق بین آن‌ها تشکیل شده است. به صفحات افقی بال و به ورق بین آن‌ها جان گفته می‌شود. نگاهی به عکس زیر بیندازید تا این دو مفهوم را بهتر درک کنید.
شاید برایتان سوال باشد که چرا تیرآهن را به این شکل طراحی کرده‌اند؟! در جواب باید به شما بگوییم که سازه‌ها همیشه در برابر فشار حاصل از باد، زلزله و خمش قرار دارند، بنابراین طراحی تیرآهن باید به شکلی باشد که در برابر فشار و نیروهای ناشی از آن‌ها مقاومت کند.
طراحی مناسب تیرآهن به شکلی که در بالا مشاهده می‌کنید، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرده و آن را در برابر نیروی حاصل از باد، زلزله و خمیدگی مقاوم می‌کند. در واقع بخش جان برای دفع نیروهای برشی حاصل از باد و زلزله و ... و بخش بال برای تحمل خمش به این شکل طراحی شده‌اند.
شکل و اندازه متفاوت بال و جان در تیرآهن باعث می‌شود که امروزه شاهد انواع مختلفی از تیرآهن باشیم که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
بخوانید: پرمصرف‌ترین سایز تیرآهن کدام است؟
انواع تیرآهن
تیرآهن‌ها بر حسب شکل ظاهری‌شان به دو نوع I شکل و H شکل تقسیم می‌شوند. گاها دیده می‌شود که برخی از افراد این دو نوع تیرآهن را یکی می‌دانند و معتقدند که تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد. مطمئنا این دیدگاه درست نیست و این دو نوع تیرآهن چه از لحاظ ظاهری و چه از لحاظ مشخصات مکانیکی با هم متفاوت هستند.
شاید از لحاظ شکل ظاهری میلگردهای I و H شکل شبیه به هم باشند اما تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد که این دو نوع تیرآهن را از هم متمایز می‌کند. قبل از هر چیزی بهتر است کمی در مورد تیرآهن و اصطلاحات رایج در مورد آن صحبت کنیم و سپس انواع تیرآهن موجود در بازار را معرفی نماییم.
تیرآهن I شکل (تیرآهن معمولی)
تیرآهن I شکل همانطور که از نام آن مشخص است، تیرآهنی است که سطح مقطع آن شبیه به حرف انگلیسی I می‌باشد و نسبت اندازه جان به بال در آن بیشتر است. تیرآهن I شکل با نام تیرآهن معمولی نیز در بازار ایران شناخته می‌شود.
تصویر تیرآهن I شکل را در زیر می‌بینید. با مقایسه اندازه جان و بال در هر دو تیرآهن معمولی و هاش متوجه خواهید شد که نسبت اندازه جان به بال در تیرآهن معمولی بیشتر است.
البته تفاوت تیرآهن و هاش فقط به شکل ظاهری آن‌ها ختم نمی‌شود و تفاوت‌های زیادی بین آن‌ها وجود دارد. اگر می‌خواهید نوع I یا H شکل بودن تیرآهن را بفهمید، باید به نسبت اندازه‌ی جان به بال آن توجه کنید.
تیرآهن هاش (تیرآهن H شکل)
تیرآهن هاش یا تیرآهن H شکل از نظر سطح مقطع شبیه به حرف انگلیسی H بوده و در سطح داخلی بال‌های آن هیچ شیب و انحنایی وجود ندارد. البته این تیرآهن در ایران بیشتر با نام تیرآهن هاش شناخته می‌شود. در تصویر بالا تفاوت ظاهری دو تیرآهن به خوبی نشان داده شده است.
تفاوت تیرآهن معمولی و تیرآهن هاش
در بالا با شکل ظاهری دو تیرآهن آشنا شدید. از لحاظ طراحی، نسبت اندازه‌ی بال به جان در تیرآهن معمولی کمتر از تیرآهن هاش است. در واقع مهم‌ترین تفاوت ظاهری آن‌ها به نسبت اندازه بال و جان در دو تیرآهن برمی‌گردد.
در تیرآهن هاش عرض بال نسبت به جان در مقایسه با تیرآهن معمولی بیشتر، کشیده‌تر و سنگین‌تر است. در واقع تیرآهن‌های هاش دارای سطح مقطع بزرگ‌تری بوده و با بال‌های عریض خود شناخته می‌شوند.
از طرف دیگر بخش جان تیرآهن هاش ضخیم‌تر بوده و همین دو تفاوت باعث می‌شود که برخی از افراد تیرآهن هاش را نسبت به تیرآهن معمولی مقاومت‌تر و بهتر می‌دانند.
به طور کلی می‌توان گفت که چون تیرآهن هاش سطح مقطع بیشتری را فراهم می‌کند، نسبت مقاومت به وزن آن معقول‌تر بوده و در نتیجه بهینه‌تر و مقرون به صرفه‌تر است. به این معنی که می‌تواند استحکام و مقاومت بالاتری در برابر ارتعاشات و بارهای وارده در واحد وزن داشته باشد.
همین‌طور این امر جوشکاری انواع تیرآهن هاش را نسبت به تیرآهن‌های معمولی ساده‌تر می‌کند. به دلیل استحکام کششی بالا ، از تیرآهن هاش در ساختمان سازی و صنایع مختلف همچون سازه‌های فلزی، ساخت پل، جرثقیل، تریلرهای کامیون، سوله‌ها، انبارها، کارگاه‌های ساخت، سازه‌های دریایی همچون سکوهای نفتی یا گاز، برج‌ها و سدسازی استفاده می‌شود.
معمولا از تیرآهن‌های I شکل به عنوان تکیه‌گاه برای تحمل نیروهای کششی و فشاری در ساختمان مثلا به شکل خرپا و چارچوب استفاده می‌شود.
همین‌طور تیرآهن هاش در اندازه‌های مختلفی در دسترس است و برای مصارفی با طول 100 متر نیز می‌تواند استفاده شود اما تیرآهن معمولی در اندازه‌های محدودی در دسترس می‌باشد و حداکثر طول ساخت آن 30 متر است که همین امر باعث محدودیت‌هایی در استفاده از تیرآهن معمولی می‌شود. در واقع ارتفاع تیرآهن معمولی بین 80 تا 600 میلی‌متر و ارتفاع تیرآهن هاش بین 100 تا 1000 میلی‌متر می‌باشد.
تفاوت تیرآهن و هاش در بالا گفته شد در ادامه می‌خواهیم انواع هر کدام را بررسی کنیم.
ذوب آهن اصفهان، فایکو، ماهان، فولاد ناب تبریز، گروه صنعتی فولادی یزد و شاهین بناب از بزرگترین عرضه‌کنندگان انواع تیرآهن‌ها در بازار ایران هستند. البته تیرآهن وارداتی ترک، روسیه و چین نیز در بازار موجود هستند و شما می‌توانید برای مشاهده قیمت روز تیرآهن از سایت عصرآهن کمک بگیرید.
انواع تیرآهن معمولی و هاش
تیرآهن‌های معمولی و هاش بر حسب ضخامت و استاندارد به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که ما در ادامه انواع تیرآهن معمولی و هاش را به شما معرفی می‌کنیم. و سعی می‌کنیم مشخصات تیرآهن معمولی و مشخصات تیرآهن هاش را به طور کامل بیان کنیم.
انواع تیرآهن معمولی
در بالا با شکل و کاربرد تیرآهن‌های معمولی آشنا شدید. تیرآهن‌های معمولی در دو استاندارد مختلف در بازار ایران موجود هستند که از آن‌ها با نام IPE و IPN یاد می‌شود.
تیرآهن IPE چیست ؟
تیرآهن IPE در ایران با نام تیرآهن نیم پهن موازی شناخته می‌شود و در بین انواع تیرآهن، محبوب‌ترین آن‌ها می‌باشد. این تیرآهن طبق استاندارد اروپا و ایران تولید می‌شود و بیشترین میزان مصرف را در ایران دارد.
اگر به بخش قیمت تیرآهن در سایت عصرآهن مراجعه کنید، متوجه خواهید شد که چه در بخش تولیدی و چه وارداتی اکثر تیرآهنی که به بازار عرضه می‌شوند، از این نوع می‌باشند.
از ویژگی‌های ظاهری تیرآهن IPE می‌توان به بال‌های یکنواخت آن اشاره کرد که در ابتدا و انتهای بال ضخامت آن یکسان است. تیرآهن IPE در اندازه‌های 80 تا 600 میلی‌متر طبق استاندارد اروپا تولید می‌شود ولی در ایران بیشتر اندازه‌ی 120 تا 300 میلی‌متری آن کاربرد دارد.
از این نوع تیرآهن بیشتر به عنوان ستون، خرپا، نعل درگاه، تیر در پوشش سقف‌ها و پل‌های لانه زنبوری استفاده می‌شود. در حال حاضر انواع تیرآهن IPE در ایران توسط شرکت ذوب آهن اصفهان، البرز ایرانیان، فولاد ناب تبریز، گروه صنعتی فولاد یزد، نورد آریان فولاد، جهان فولاد غرب، فولاد آریا ذوب، نورد کوثر اهواز تولید می‌شود و تیرآهن‌های IPE وارداتی بیشتر تولیدات روسیه، کره و ترکیه می‌باشند.
احتمالا نام تیرآهن لانه زنبوری را شنیده‌اید. در واقع تیرآهن‌های لانه زنبوری همان تیرآهن IPE می‌باشد که دستخوش تغییرات شده است و نتیجه‌ی آن تولید تیرآهن‌های لانه زنبوری می‌باشد.
این نوع تیرآهن در بخش جان خود دارای فضای خالی شبیه به لانه زنبور است و دلیل نامگذاری آن نیز به همین برمی‌گردد. ما قبلا در مطلبی جداگانه در مورد این نوع از تیرآهن و کاربرد آن به طور مفصل صحبت کرده‌ایم. برای مطالعه‌ی این مطلب می‌توانید روی " همه چیز درباره تیرآهن های لانه زنبوری " کلیک کنید.
در تصویر زیر مشخصات ابعادی و استاندارد تیرآهن های IPE را مشاهده می‌کنید.
تیرآهن INP چیست ؟
تیرآهن INP که شکل آن شبیه به I انگلیسی می‌باشد، طبق استاندارد کشورهای چین و روسیه تولید می‌شود. این نوع از تیرآهن در ایران بیشتر با نام تیرآهن بال باریک شیبدار شناخته می‌شود ولی استفاده از آن زیاد رایج نیست و فقط برخی از شرکت‌های تولیدکننده‌ی فولاد مثل فولاد ناب تبریز و ذوب آهن اصفهان آن را به بازار عرضه می‌کنند. تیرآهن‌های INP وارداتی نیز بیشتر مربوط به کشورهای روسیه و چین می‌باشند.
تیرآهن‌های INP دارای سطح داخلی خمیده‌ای هستند که همین ویژگی موجب افزایش مقاومت و استحکام آن شده و باعث می‌شود که تحت فشار مستقیم، نیروی ورودی را تحمل کند. این نوع تیرآهن (برعکس IPE) بال‌های یکنواختی ندارد و دارای شیب ملایمی در محل چسبیده به جان است. در واقع ضخامت بال‌های تیرآهن INP با نزدیک شدن به جان افزایش می‌یابد.
بنابراین:
به تیرآهن استاندارد ایران و اروپا IPE و به تیرآهن استاندارد چین و روسیه INP گفته می‌شود. البته کشورهای چین و روسیه تیرآهن IPE نیز تولید می‌کنند که در بازار ایران نیز موجود هستند و شما نباید آن را با نوع INP اشتباه بگیرید.
انواع تیرآهن هاش
همانطور که اشاره کردیم تیرآهن‌های H شکل در ایران با نام تیرآهن هاش یا بال پهن شناخته می‌شوند. تیرآهن هاش به سه نوع HEA، HEB و HEM دسته‌بندی می‌شود که این تقسیم‌بندی بر حسب ضخامت آن‌ها می‌باشد. در ادامه با انواع تیرآهن هاش بیشتر آشنا می‌شوید.
تیرآهن HEA
تیرآهن HEA یکی از انواع تیرآهن هاش می‌باشد که با سطح مقطع H شکل و بال‌های نسبتا نازک شناخته می‌شود. در واقع HEA نام اختصاری است که برای تیرآهن‌های هاش سبک در نظر گرفته شده است که نسبت به دو دسته بعدی دارای بال‌هایی با ضخامت کمتر است.
برای هاش‌های سبک تا ارتفاع 300 میلی‌متر عرض بال از جان بیشتر می‌باشد ولی بعد از آن با افزایش ارتفاع تیرآهن، عرض بال همان 300 میلی‌متر باقی می‌ماند. جدول استاندارد تیرآهن HEA را در زیر مشاهده می‌کنید.
هاش سبک در ایران توسط کارخانه‌‌های ذوب آهن اصفهان و شرکت فولاد ایرانیان و فقط در سایزهای 14، 16، 18، 20 و 30 به بازار عرضه می‌شود و بقیه اکثرا واراداتی هستند.
تیرآهن HEB
تیرآهن HEB نوع دیگری از تیرآهن هاش می‌باشد که نسبت به HEA دارای بال‌های ضخیم‌تر و سنگین‌تری است و به همین خاطر به آن هاش سنگین می‌گویند.
از هاش سنگین با نام IPB نیز یاد می‌شود. همانند هاش سبک این نوع تیرآهن نیز تا ارتفاع 300 میلی‌متر، عرض بال آن با افزایش ارتفاع بیشتر شده اما بعد از ارتفاع 300 میلی‌متر، عرض بال ثابت می‌ماند.
هاش سنگین نیز در ارتفاع 100 تا 1000 میلی‌متر تولید می‌شوند و در ایران توسط شرکت ذوب آهن اصفهان و فقط در سایزهای 14، 16، 18، 20 و 30 به بازار عرضه می‌شود.
تیرآهن HEM
سنگین‌ترین و با استحکام‌ترین نوع تیرآهن هاش، تیرآهن HEM می‌باشد و با نام هاش فوق سنگین در ایران شناخته می‌شود. هاش فوق سنگین نسبت به هاش سبک و سنگین دارای بال‌های ضخیم‌تر و در نتیجه سنگین‌تر است. این نوع از تیرآهن در بازار ایران مصرفی زیادی ندارد.
امیدواریم پاسخ جامعی به سوال تیرآهن هاش چیست داده باشیم. اگر سوالی در این زمینه داشتید از بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
بخوانید: 6 راه برای تشخیص تیرآهن تقلبی از اصل
جمع‌بندی
ما در اینجا سعی کردیم که انواع تیرآهن‌ها را به شما معرفی کنیم. شما می‌توانید قیمت تیرآهن را در سایت عصرآهن ببینید و برای خرید با کارشناسان ما به شماره تلفن ۰۴۱۳۳۲۵۰۲۸۰ تماس بگیرید.
امیدواریم که توانسته باشیم به سوالات شما در این زمینه پاسخ کاملی داده باشیم. اگر شما در مورد انواع تیرآهن‌ها سوالی دارید، می‌توانید در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
