شمش آهن ماده‌ای است که با استفاده از آن، آهن‌آلات مختلفی ساخته میشود. یعنی برای ساخت میلگرد، تیرآهن و ورق فولادی، شمش آهن را داخل کوره گرم کرده و به مرحلۀ نورد منتقل می‌کنند تا در شکل مناسب، قالب‌گیری شود.
در این مقاله با بررسی و معرفی شمش فولادی، عوامل موثر بر قیمت شمش آهن را نیز بررسی خواهیم کرد؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
شمش آهن چیست؟
قبل از اینکه درباره شمش آهن و قیمت آن صحبت کنیم ، بهتر است اندکی به واژه شمش و اینکه شمش اساساً چیست، بپردازیم.
شمش‌ها قطعاتی خالص و پردازش نشده از یک ماده خاص هستند که به‌عنوان مادۀ اولیه در کارخانه‌های تولید قطعات (برای تولید محصول نهایی) استفاده می‌شوند.
مقاطع شمشی عمدتاً با موادی از جنس فلز به دست می‌آیند. برای تولید این مقاطع به‌صورت آلیاژی یا خالص، مادۀ اصلی پس از قرارگرفتن در حرارت و دمای زیاد در بلوک‌های مشخصی قالب‌گیری شده و به مرحلۀ تولید می‌رسد.
تولید شمش آهن نیز به همین صورت است. بعد از استخراج سنگ آهن از معادن مربوطه و ارسال آن به کارخانۀ ذوب و تولید فولاد، ناخالصی‌های سنگِ استخراج شده را جدا کرده و به مادۀ کاربردی تبدیل می‌کنند.
تولید شمش اهنی با استفاده از دو روش «کوره بلند» و «احیای مستقیم» انجام می‌گیرد. تفاوت اصلی این دو فرایند تولید را در زیر نوشته‌ایم:
- در روش کوره بلند، سنگ آهن به شکل کلوخه در آمده و در واحد کوره بلند همراه کُک به درون محفظۀ ریخته‌گری منتقل میشود. با دمیدن اکسیژن درون محفظه، ناخالصی‌ها از سنگ جدا میشود.
- در روش احیای مستقیم، گندله ساخته شده از سنگ آهن توسط گاز طبیعی، حرارت داده میشود و به درون کوره قوس الکتریکی منتقل می‌گردد.
مادۀ مذاب به‌دست آمده از هر دو روش، بعد از گذراندن مرحلۀ ریخته‌گری، نورد شده و به شکل شمش درمی‌آیند. در نهایت این شمش‌های آهن برای ارسال به بازار و کارخانه‌هایی که نیاز به این ماده دارند، آمادۀ توزیع می‌شوند.
در 3 نوع زیر تولید میشود:
- شمش بیلت؛
- شمش اسلب؛
- شمش بلوم.
در تصویر زیر انواع شمش ساخته شده از فولاد را مشاهده می‌کنید. هر کدام از این شمش‌ها تفاوت‌هایی باهم دارند که موجب ایجاد تمایز در آن‌ها شده است.
اولین تفاوت این سه مقطع در شکل ظاهری است:
- اسلب در شکل مکعب مستطیل بوده و ابعاد آن 1250×230 میلی‌متر است؛
- بیلت در شکل مکعب مربع یا دایره بوده و ابعاد آن از 320 میلی‌متر کمتر است؛
- بلوم در شکل مکعب مربع بوده و ابعاد آن بیشتر از 320 میلی‌متر است.
همان طور که در تصویر بالا مشخص است از اسلب در ساخت ورق و لوله، از بیلت در ساخت میلگرد، مفتول و تسمه و از بلوم در ساخت تیرآهن، سپری و ریل استفاده میشود.
بخوانید: انواع شمش برای تولید میلگرد | مشخصات بهترین شمش‌ها برای ساخت میلگرد
عوامل موثر بر قیمت شمش آهن
عوامل متعددی روی قیمت شمش آهن در ایران تأثیرگذارند که این عوامل با همه جای دنیا مشترک است؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی ایران، برخی عوامل خاص نیز در این وضعیت دخیل هستند.
در زیر لیست برخی از این عوامل را آورده‌ایم:
قیمت سنگ آهن
اصلی‌ترین ماده تشکیل دهنده شمش آهن، سنگ آهن است. برخی کارخانجات تولید فولاد مرحۀه استخراج سنگ آهن را توسط مجموعۀ خود انجام می‌دهند؛ اما بیشتر کارخانجات این مادۀ اولیه را خریداری می‌کنند.
قیمت سنگ آهن در قیمت تمام شدۀ شمش فولادی تأثیرگذار است. با افزایش قیمت جهانی یا داخلی سنگ آهن، طبیعی است که قیمت شمش و مقاطع فولادی تولید شده از شمش هم افزایش داشته باشد.
قیمت جهانی نفت
جالب است بدانید طی مطالعات انجام شده، حدود 15 درصد از قیمت آهن و محصولات فولادی، به میزان انرژی مصرف شده برای تولید آن مربوط میشود.
ازاین‌رو ارتباط این کالا با قیمت جهانی نفت و بازار انرژی (و انرژی‌هایی مانند گاز و برق) امری طبیعی است. چرا که با افزایش آن، قیمت تمام شده شمش‌های تولیدی نیز به ناچار افزایش خواهد یافت.
هزینه حمل و نقل
هزینه حمل‌ونقل در همه صنایع و امور، تأثیر مستقیم بر قیمت تمام شده و نهایی یک کالا را دارد. در مورد آهن‌آلات نیز بی‌تأثیر نیست.
قیمت ضایعات آهن یا آهن قراضه
تولید شمش آهن از ضایعات، روشی است که علاوه بر سنگ آهن در تولید شمش‌های فولادی استفاده میشود. نوسان قیمت آهن قراضه یا ضایعات آهن یکی از دلایل تأثیرگذار بر قیمت شمش است.
قراضۀ آهن دوباره در فرایند و چرخۀ تولید مقاطع آهنی استفاده میشود. با شمشی که از سنگ آهن ساخته میشود در کیفیت با یکدیگر تفاوت خواهند داشت.
عرضه و تقاضا
مانند همۀ بازارها، تناسب این دو مورد نقش اساسی در تعیین قیمت نهایی یک محصول دارد. هرچه میزان تقاضا در بازار بیشتر شود، میزان تولید و عرضه هم افزایش می‌یابد و به‌دنبال آن قیمت کالای تولیدشده افزایش خواهد داشت.
دقت داشته باشید همه موارد بیان شده بالا، روی قیمت تمام شده محصول از درب کارخانه تأثیر دارد؛ اما این مورد مرتبط با وضعیت بازار است.
اینجاست که پای دلالان و واسطه‌ها برای سودجویی باز میشود.
نرخ ارز
جالب است بدانید با افزایش نرخ ارز ، میزان تقاضای واقعی از آهن‌آلات کم میشود. قیمت دلار و ارزهای جهانی از جمله مواردی هستند که باعث تغییر و نوسان قیمت شمش آهنی می‌شوند.
تولیدکنندگان فولاد در سطح جهان
برخی افزایش قیمت‌ها در بازار آهن ناشی از نوسان‌ها و رفتارهای بازارهای جهانی است. به‌عنوان مثال با توقف صادراتِ آهن در چین (یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آهن در جهان)، ممکن اسن قیمت آهن و شمش اهن در ایران و دیگر نقاط جهان افزایش داشته باشد.
می‌توان نتیجه گرفت نقش عرضه‌کننده‌های عمدۀ شمش آهن می‌تواند بر قیمت جهانی این محصول تاثیرگذار باشد.
بخوانید: بزرگترین کارخانه فولاد جهان | آشنایی با تولیدکنندگان برتر فولاد
سخن آخر
همۀ مقاطع فولادی مانند میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی و سایر انواع مختلفی که می‌شناسید در ابتدا شمش فولادی بودند. این ماده اولیه، پایه و اساس تولید در کارخانجات فولاد است و افزایش قیمت آن در افزایش قیمت مقاطع فولادی تأثیر دارد.
مواردی هم وجود دارد که روی قیمت شمش تأثیرگذارند. در این مقاله عوامل موثر بر قیمت شمش آهن را بررسی کردیم. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به وب‌سایت عصرآهن مراجعه کنید یا با شمارۀ 0414180 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
برای تولید شمش آهنی یا از سنگ آهن استخراج شده از معادن استفاده می‌کنند یا از آهن قراضه (ضایعات آهن).
شمش فولادی در سه نوع اسلب، بیلت و بلوم دستهبندی میشود.
یکی از مهمترین عوامل موثر بر قیمت شمش فولادی ، کمبود سنگ آهن، عدم صادر آن توسط کشورهای صادرکننده و تغییر در قیمت سنگ آهن است. بقیه عوامل را داخل متن مقاله بررسی کردهایم.
