صادرات کالاهای تولیدی از جمله فعالیت‌های اقتصادی است که پیامدهای مثبت و ارز‌آوری زیادی به‌همراه دارد؛ اما برخی مشکلات نظیر رکود، تورم و محدودیت‌های داخلی، مانع از صادرات می‌شود.
صادرات مقاطع فولادی از طرفی موجب کاهش وابستگی به صادرات نفتی شده و راهی برای رونق اقتصاد است. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم چه عواملی باعث محدودیت صادرات آهن می‌شود و این محدودیت‌ها چه مزایا و معایبی به‌همراه دارند.
فهرست مطالب
قبل از شروع بهتر است بدانیم صادرات آهن از ایران به کدام کشورها انجام می‌شود.
محصولات صنعت آهن ایران به کجا صادر می‌شوند؟
ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود در منطقه امکان صادرات به بسیاری از کشورها را دارد. وجود خلیج فارس در جنوب ایران، شرایط را برای صادرات و حمل‌ونقل دریایی امکان‌پذیر کرده است. ازاین‌رو به‌راحتی می‌توان انواع مقاطع ساختمانی، شمش و سنگ آهن را به دیگر کشورها ارسال کرد.
از طرفی به‌دلیل هم مرز بودن با کشورهای عراق، ترکیه، ارمنستان از طریق مرز زمینی نیز می‌توان مقاطع فولادی را صادر کرد؛ همچنین بیشتر تولیدکنندگان در شمال‌غرب کشور یعنی استان آذربایجان شرقی قرار گرفته‌اند که به دلیل نزدیکی به کشورهای هم‌مرز ترکیه و ارمنستان، هزینۀ ارسال مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
با بررسی موقعیت ایران در منطقه می‌توان نتیجه‌گیری کرد که کشورهای مقصد صادرات مقاطع آهنی از ایران، کشورهایی همچون عراق، عمان، قطر، بحرین، امارات یا کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای ازبکستان، افغانستان، گرجستان، اردن، چین و هند است.
دسترسی بسیار آسان به موقعیت مکانی تولیدکنندگان فولاد ایران
هر کدام از این کشورها برای کالاهای مختلفی اقدام می‌کنند. به‌عنوان مثال چین و هند برای خرید مواد اولیۀ تولید آهن از ایران خرید کرده‌اند. در سال‌های اخیر صادرات مقاطع آهنی با محدودیت‌هایی مواجه بود و به همین علت مقاطع آهنی کمتر صادر شد.
در مهرماه سال 1401 با ارسال نامه گمرک در زمینه لغو محدودیت‌های صادراتی محصولات صنایع معدنی که محصولات فولادی و مقاطع آهنی را هم شامل می‌شد، شرکت‌های تجاری مجاز به صادرات این اقلام شدند؛ اما همچنان برخی مشکلات و محدودیت در صادرات آهن ایران وجود دارد.
بخوانید: همه چیز درباره صادرات میلگرد از کشور ایران
چه دلایلی باعث محدودیت در صادرات آهن می‌شود؟
محدودیت در صادرات آهن دلایلی دارد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
کنترل قیمت آهن‌آلات در داخل کشور
به دلیل کم‌شدن ارزش پول ملی صادرات آهن به کشورهای دیگر با نرخ جهانی (دلار) موجب تزریق التهابات ارزی در بازار آهن داخل کشور می‌شود. از طرفی فروش مقاطع به کشورهای دیگر با دلار، سوددهی بیشتری دارد. این دو موضوع موجب کاهش عرضه در بازار داخلی و افزایش قیمت آهن می‌شود.
برای کنترل قیمت مقاطع فولادی در بازار آهن کشور، یکی از راهکارهایی که انجام می‌شود ارائۀ محدودیت‌های سنگین برای صادرات آهن است تا با کاهش صادرات، نوسان قیمت کنترل شود. البته با کمی تدبیراندیشیِ بهتر می‌شود راهکارهای سازنده‌تری ارائه کرد.
تحریم
تحریم ایران تأثیر عمیقی بر صادرات داشته است؛ بنابراین یکی از دلایل اصلی که باعث کاهش صادرات مقاطع آهنی شده است، تحریم و محدودیت‌های اعمال شده بر روابط ایران با کشورهای دیگر است.
میزان عرضه و تقاضا
طبیعی است که حجم تولید و میزان تقاضا در بازار آهن‌آلات در امر صادرات تأثیر جدی خواهد داشت. با افزایش تقاضا در داخل کشور بیشتر تولیدی کارخانجات فولاد به بازار آهن داخلی تزریق می‌گردد و تولیدکنندگان سعی می‌کنند نیاز داخلی را برطرف کنند.
حجم تولید
اگر میزان تولید کارخانجات فولاد کاهش یابد، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های جدی برای صادرات آهن به‌وجود می‌آید.
صادرات آهن چه مزایا و معایبی به‌همراه دارد؟
ایران به‌عنوان کشوری که هم به مواد اولیه دسترسی دارد و هم کارخانجات تولید انواع مقاطع فولادی در آن زیاد است، می‌تواند به یکی از برترین کشورهای تولیدکننده آهن در جهان تبدیل شود. این امر تنها با صادرات و تولید انبوه حاصل می‌شود.
از طرفی آهن‌آلات صادراتی بایستی مطابق بر استانداردهای جهانی تولید شود و همین موضوع باعث می‌شود تا تولیدکنندگان کیفیت کالا را بهتر کنند.
صادرکردن محصول به کشورهای دیگر موجب افزایش نقدینگی شده و چرخ اقتصاد کارخانه‌ها بهتر می‌چرخد؛ اما مشکلاتی نیز به‌همراه دارد. افزایش قیمت میلگرد و مقاطع فولادی از جمله مشکلات جدی است.
مراحل صادرات مقاطع آهنی
- ارائه درخواست برای خرید؛
- ارسال پیش فاکتور به خریدار؛
- تنظیم و عقد قرارداد؛
- صدور فاکتور رسمی؛
- آماده‌کردن کالا برای بارگیری؛
- تنظیم قرارداد حمل‌ونقل و بیمۀ محصول؛
- بارگیری؛
- اظهار کالا به گمرک؛
- اخذ گواهی مبدا (شامل جزئیات بار صادراتی)؛
- پرداخت مبلغ نهایی قرارداد؛
- ارائه مجوز خروج کالا؛
- ترخیص کالا از گمرک مرزی ایران؛
- ارسال کالا.
بخوانید: چگونه از قیمت میلگرد صادراتی مطلع شویم؟
سخن پایانی
می‌توان این نتیجه را گرفت که صادرات آهن از کشور ممکن است به ضرر یا به نفع اقتصاد باشد. تنها موردی که باید رعایت گردد بدون در نظر گرفتن سود تولیدکننده، نیاز و مصرف بازار داخلی است. اعمال تمام محدودیت صادرات آهن در ایران نیز با در نظر گرفتن مشکلات بازار داخلی و حجم تقاضای مصرف‌کننده است.
