میلگردهایی که در حال حاضر در بازار داخلی موجود هستند، در دو نوع میلگرد ساده و آجدار میباشند که بیشتر با استاندارد روسی خود (A1، A2، A3، A4) شناخته می‌شوند. تفاوت میلگرد a1 a2 a3 a4 به شکل ظاهری، مشخصات مکانیکی و کاربرد آن‌ها برمی‌گردد. ما در این دانشنامه از عصرآهن در مورد انواع میلگرد و تفاوت‌های آن‌ها به طور مفصل صحبت خواهیم کرد.
این روزها میلگردها مصرف بالایی در صنعت ساختمان‌سازی دارند و هر جایی که حرفی از بتن باشد، حتما میلگرد در آنجا حضور دارد. بتن بدون میلگرد کاربرد زیادی در سازه‌های بتنی ندارد و مقاومت سازه بیشتر به میلگرد وابسته دارد. در واقع بتن در برابر استحکام کششی ضعیف بوده و به تنهایی در برابر فشار ناشی از باد، زمین‌لرزه، ارتعاشات و نیروهای دیگر آسیب‌پذیر می‌باشد و احتمال شکستن آن زیاد است. برای همین برای تقویت سازه از میلگردهایی درون بتن استفاده می‌شود تا مقاومت سازه را در برابر نیروهای کششی بالاتر ببرند.
میلگردها در آرماتوربندی ساختمان‌های بتنی، تیر و دکل‌های برق، سدسازی و بسیاری از موارد مشابه بکار برده می‌شوند. در واقع نقش مهم میلگرد در سازه‌های بتنی و کاربرد بالای آن باعث شده است که شکل و استانداردهای مختلفی از آن در بازار موجود باشد که هر کدام مشخصات و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
با اینکه استانداردهای مختلفی برای تولید میلگرد در دنیا وجود دارد اما در ایران میلگردها طبق استاندارد روسی تولید می‌شوند و تمامی کارخانه‌های تولیدی، میلگردهای خود را مطابق با این استاندارد به بازار عرضه می‌کنند. در ادامه در مورد انواع میلگرد صحبت می‌کنیم و سپس تفاوت میلگرد a1 a2 a3 a4 را بر حسب شکل ظاهری، خواص مکانیکی و کابردشان بیان می‌کنیم.
انواع میلگرد
در یک دسته‌بندی کلی می‌توان میلگردهای موجود در بازار ایران را به دو دسته‌ی میلگرد ساده و میلگرد آجدار تقسیم‌بندی کرد. تمامی میلگردهای تولیدی کارخانه‌های ایرانی باید از استاندارد ملی ایران 3132 پیروی کنند. طبق این استاندارد طبقه‌بندی میلگردها بر اساس شکل ظاهری و مشخصات مکانیکی آن‌ها صورت می‌گیرد. معمولا بر روی میلگردها (بجز میلگرد ساد) برجستگی‌هایی به صورت طولی یا عرضی به هنگام تولید ایجاد می‌شود تا فولاد به شکل موثرتری با بتن درگیر شود. میلگردهای ساده هیچ آجی ندارند اما میلگردهای آجدار همانطور که نامش نیز مشخص است، دارای آج میباشند.
میلگرد ساده
همانطور که در بالا اشاره کردیم، میلگرد ساده به میلگردی گفته می‌شود که هیچ آج یا برجستگی در سطح خود ندارد و دارای سطح کاملا صاف و بدون شیار است. میلگرد ساده در بازار داخلی با نام استاندارد روسی خود یعنی میلگرد A1 شناخته می‌شود.
میلگرد آجدار
میلگردهای آجدار بر روی سطح خود دارای برجستگی یا شیار هستند که جهت پیوند بهتر میلگرد در بتن ایجاد می‌شوند. طبق استاندارد ملی ایران 3132، میلگردهای آجدار باید حداقل دو ردیف آج عرضی با توزیع یکنواخت در دو طرف آج‌های طولی داشته باشند و آج‌های عرضی هر ردیف باید به صورت یک شکل در تمام طول میلگرد توزیع شده باشند.
میلگرد آجدار در سه نوع میلگرد آجدار مارپیچی، میلگرد آجدار جناغی و میلگرد آجدار مرکب تولید می‌شود. به میلگرد آجدار مارپیچی میلگرد A2، به میلگرد آجدار جناغی میلگرد A3 و به میلگرد آجدار مرکب میلگرد A4 گفته می‌شود که این نامگذاری‌ها بر حسب نامگذاری استاندارد روسی آن‌ها می‌باشد.
هر چهار میلگرد a1، a2، a3 و a4 در بازار داخلی تولید می‌شوند و بر حسب ویژگی‌ها خود کاربردهای مختلفی دارند. امکان خرید هر چهار استاندارد میلگرد از مجموعه عصر آهن وجود دارد و شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما به شماره 04133250280 تماس بگیرید.
تفاوت میلگرد a1 a2 a3 a4
1) تفاوت ظاهری
تفاوت ظاهری میلگردهای a1 a2 a3 و a4 به سطح رویی آن‌ها برمی‌گردد. میلگرد a1 هیچ آج (برجستگی) در سطح رویی خود ندارد و شما به راحتی می‌توانید آن را از دیگر میلگردهای موجود در بازار داخلی تشخیص دهید.
تفاوت ميلگرد a2 با a3 و a4 نیز به نوع آج آن‌ها برمی‌گردد. میلگردهای آجدار دارای یک محور طولی (آج طولی) هستند که آج‌های عرضی در دو طرف این محور طولی قرار می‌گیرند.
آج‌های عرضی در میلگرد a2 به صورت دورپیچ حول محور طولی روی سطح میلگرد قرار می‌گیرند. در مورد میلگرد a3 آج‌های عرضی به هشتی شکل و در مورد میلگرد a4 به صورت چهار نیم مارپیچ به شکل هفت و هشت در دو طرف آج طولی ایجاد می‌شوند.
در تصویر زیر شما می‌توانید تفاوت ظاهری میلگرد a2 و a3و a4 را نسبت به هم ببیند. البته این تفاوت ظاهری میلگرد ها باعث خواص مکانیکی مختلفی در آن‌ها شده و کاربردهای مختلفی را برای آن‌ها رقم می‌زند.
2) خواص مکانیکی متفاوت
میلگردهای a1، a2، a3 و a4 دارای مشخصات مکانیکی متفاوتی هستند که همین ویژگی‌های منحصربفردی را برای آن‌ها رقم زده است. از مشخصات فنی میلگردها می‌توان به استحکام کششی و تسلیم، ویژگی خمش، خستگی و جوش‌پذیری آن‌ها اشاره کرد.(برای اطلاعات بیشتر بخوانید: مشخصات فنی میلگرد)
استحکام کششی: همانطور که در بالا اشاره کردیم میلگردها برای جبران ضعف کششی بتن بکار برده می‌شوند و در نتیجه میزان استحکام کششی میلگرد بسیار مهم است. میلگرد a4 بیشترین مقدار استحکام کششی و میلگرد a1 کمترین مقدار استحکام کششی را دارد. تصویر شماره 1، تفاوت انواع میلگرد را بر اساس استحکام کششی آن‌ها نشان می‌دهد.
استحکام تسلیم: در کنار مقاومت کششی، استحکام تسلیم را داریم که میلگرد در آن نقطه به طور دائمی شروع به تغییر شکل می‌دهد. معمولا میلگردها بر حسب حداقل استحکام تسلیم نیز در بازار ایران شناخته می‌شوند. میلگرد a1 با نام س 240، میلگرد a2 با نام آج 340، میلگرد a3 با نام آج 400 و میلگرد a4 نیز با نام آج 500 نامیده می‌شود که هر عدد به حداقل استحکام تسلیم آن‌ها اشاره دارد.
کمترین مقدار استحکام تسلیم به میلگرد a1 و بیشترین مقدار آن به a4 اختصاص دارد. نمودار زیر تفاوت انواع میلگرد را بر اساس استحکام تسلیم آن‌ها نشان می‌دهد.
ازدیاد طول نسبی: یکی از معیارهای مهم دیگر که می‌تواند روی انتخاب نوع میلگرد تاثیرگذار باشد، تغییر طول نسبی میلگرد بعد از تنش تسلیم آن است که بر روی کاربرد میلگردها تاثیرگذار است. ازدیاد طول نسبی و ویژگی خمش به میزان انعطاف‌پذیری میلگرد بستگی دارد. میلگرد a1 جزو میلگردهای نرم به حساب می‌آید که استحکام کم ولی انعطاف‌پذیری بالایی دارد. در واقع مهم‌ترین ویژگی میلگرد A1 نرمی و انعطاف‌پذیری بالای آن است که کاربرد منحصربفردی را برای آن رقم زده است.
البته برخی از کارخانه‌های تولیدی کشور مثل فولاد کویر کاشان محصولات بسیار باکیفیتی را ارائه می‌دهند که علاوه بر استحکام بالا از شکل‌پذیری بسیار بالایی نیز برخوردار هستند. مثلا میلگرد a4 مجتمع فولاد کویر دارای ازدیاد طول نسبی در حد میلگرد a2 است.
بهتر است که به هنگام خرید میلگرد گواهینامه کیفیت محصول را از فروشنده دریافت کنید. این گواهینامه شامل اطلاعاتی همچون مشخصات مکانیکی میلگرد، ترکیب شیمیایی و درصد خلوص است. معمولا میزان ازدیاد طول نسبی نیز در این برگه نوشته می‌شود و شما می‌توانید با اطلاعات کامل‌تری، خریدتان را انجام دهید.
کارشناسان فروش ما در عصرآهن نیز این برگه را در اختیار خریداران قرار می‌دهند و جزئیات کاملی از مشخصات میلگرد را به کاربران ارائه می‌نمایند.
ویژگی‌های خمشی: ویژگی خمش، مقاومت میلگرد را در برابر خم شدگی، ترک، شکستگی و پارگی نشان می‌دهد. مطمئنا در مواردی که نیاز به خم کردن میلگرد وجود دارد، این ویژگی میلگرد اهمیت بالایی خواهد داشت.
همانطور که در بالا اشاره کردیم ویژگی خمش میلگرد به انعطاف‌پذیری آن بستگی دارد. بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که میزان خمیدگی میلگرد a1 بیشتر از میلگرد a2 و آن نیز بیشتر از میلگردهای a3 a4 است. البته ویژگی خمش هر یک از میلگردهای a1 a2 a3 a4 به سایز میلگرد نیز بستگی دارد.
ویژگی‌های خستگی: فولاد ممکن است در برابر تنش‌های متناوبی قرار داشته باشد که این تنش‌ها در طولانی مدت می‌توانند باعث شکست میلگرد در پایین‌تر از نقطه استحکام شوند. مثلا شما ساختمان یا پلی را در نظر بگیرید که همیشه در برابر تنش‌های لرزشی یا ضربهای قرار دارد. هر تنش ممکن است باعث ترک و آسیب به میلگرد شده و به این ترتیب سازه قبل از رسیدن به مقاومت تسلیم و کششی خود دچار شکستگی یا فروریختگی شود.
ویژگی خستگی تا حد زیادی به شکل‌پذیری فولاد بستگی دارد و طبق آنچه که در بالا اشاره کردیم، میلگردهای a1 نسبت به میلگردهای a2 a3 a4 انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و در برابر خستگی و بارهای سیکلی و ضربهای از مقاومت خوبی برخوردار است. مقاومت میلگرد a2 در برابر تنش‌های سیکلی بهتر از میلگرد a3 و میلگرد a3 بهتر از میلگرد a4 است.
البته امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و استفاده از تجهیزات روز در خطوط کارگاه‌های نورد، مشکلات گذشته حل شده است و بیشتر کارخانه‌های فولادی در کشور در تلاش برای تولید میلگردهایی هستند که در عین اینکه از استحکام تسلیم و کششی بالایی برخودار باشند، شکل‌پذیر نیز باشند.
مجتمع فولاد کویر از جمله تولیدکنندگان میلگرد در کشور است که میلگرد a4 را با استحکامی مطابق با استاندارد ملی و جهانی و انعطاف‌پذیری بالا تولید می‌کند و شما می‌توانید با خیال راحت از آن در سازه‌هایی که در معرض خستگی، بارهای دینامیکی و ضربهای قرار دارند، استفاده کنید.
جوش‌پذیری: معمولا میلگرد a1 به علت خاصیت انعطاف‌پذیری خود قابلیت جوش‌پذیری بالاتری دارد. اما میلگرد a2 در دسته میلگردهای نیمه خشک قرار دارد و جوشکاری بر روی آن توصیه نمی‌شود ولی در صورت اجبار، امکان جوشکاری بر روی آن وجود دارد. میلگردهای a3 نیز بخاطر ترد و شکننده بودن مجاز به جوشکاری نیستند.
میلگرد a4 در گذشته بخاطر شکننده بودن خود برای جوشکاری مناسب نبود اما امروزه میلگردهای a4 موجود در بازار از تولیدات مجتمع فولاد کویر هستند و شکل‌پذیری در حد میلگرد a2 دارند و این به معنی است که در صورت اجبار امکان جوشکاری برای آن وجود دارد.
3) کاربردهای مختلف میلگردها
شکل ظاهری و خواص مکانیکی میلگردها باعث می‌شود که هر کدام از میلگردها کاربردهای مختلفی داشته باشند که در زیر به صورت جزئی‌تر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
کاربرد میلگرد a1 : انعطاف‌پذیری بالای میلگرد a1 آن را در رده میلگردهای نرم قرار داده است و بیشتر در صنعت (مثلا میخ‌سازی) کاربرد دارد. برش و خم کردن میلگرد a1 آسان‌تر است و به همین خاطر از این میلگرد در خم‌کاری، آهنگری و جوشکاری استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه میلگرد a1 هیچ آجی بر روی سطح خود ندارد، امکان لغزش و سر خوردن آن در بتن وجود دارد، به همین خاطر استفاده از آن در آرماتوربندی فقط به عنوان دورپیچ کاربرد دارد. یکی دیگر از کاربردهای میلگرد a1 در سقف‌های تیرچه بلوک به عنوان میلگردهای حرارتی است.
کاربرد میلگرد a2: میلگردهای a2 و a3 که به عنوان میلگرد ساختمانی شناخته می‌شوند، کاربردهای مختلفی در ساختمان سازی دارند. میلگرد a2 در خاموت و مش‌بندی ساختمان کاربرد زیادی دارد و در ستون‌ها، تیرها و تیرچه‌های سازه‌های بتنی بکار برده می‌شود.
به طور کلی در جاهایی که نیاز به شکل‌پذیری بالایی است، میلگرد a2 نسبت به میلگرد a3 مناسب‌تر است. توجه داشته باشید که با اینکه عملیات جوشکاری بر روی این میلگردها امکان‌پذیر است اما توصیه نمی‌شود و بهتر است از جوشکاری بر روی آن بپرهیزید.
کاربرد میلگرد a3: میلگرد a3 کاربرد بالایی به عنوان میلگرد ساختمانی دارد و به عنوان میلگرد طولی در بتن‌ریزی (پی‌ها و دیوارهای برشی) و آرماتوربندی ستون‌ها، تیرها و فوندانسیون سازه در ساختمان‌سازی بکار برده می‌شود. توجه کنید که میلگرد a3 ترد و شکننده می‌باشد و شکل‌پذیری مناسبی از خود نشان نخواهد داد. همینطور جوشکاری بر روی این میلگرد مجاز نیست.
کاربرد میلگرد a4: در حال حاضر میلگرد a4 در کشور مصرف بالایی ندارد و بیشترین تولیدات کارخانه‌های فولادی نیز مربوط به میلگرد a3 است. از میلگرد a4 بیشتر برای سازه‌های سنگین استفاده می‌شود اما در طراحی و ساخت انواع سازه‌های بتن آرمه (بجز دیوارهای برشی ویژه و قاب‌های خاموشی) نیز می‌تواند بکار برده شود.
با توجه به اینکه میلگردها مشخصات مکانیکی و کاربردهای متفاوتی دارند، نیاز است که شما با هر یک از میلگردها به طور کامل آشنا باشید. در حال حاضر میلگرد a2 و a3 بیشترین تقاضا را در بازار داخلی دارند و به میزان بالایی نیز مصرف می‌شوند. ما در بالا تفاوت میلگرد a1 a2 a3 a4 را از لحاظ شکل ظاهری، خصوصیات و ویژگی‌های هر کدام و کاربردشان بررسی کردیم.
یکی دیگر از مهم‌ترین معیارهایی که به هنگام خرید میلگرد باید به آن توجه کنید، کارخانه‌ی سازنده‌ی میلگرد است. چرا که هر کارخانه‌ای ممکن است میلگردهای خود را بر حسب مشخصات فنی و کیفیت خاص خود ارائه دهد.
بخوانید: میلگرد کلاف | معرفی کاربردهای گسترده آن در صنعت و ساختمان‌سازی
ما قبلا یک راه حل ساده برای تشخیص کارخانه سازنده میلگرد معرفی کرده‌ایم. برای مطالعه‌ی مطلب روی نحوه‌ی تشخیص کارخانه سازنده میلگرد کلیک کنید. خوشبختانه اکثرا تولیدکنندگان میلگرد در کشور برای محصولات خود گواهینامه‌ی کیفیت محصول ارائه می‌دهند که اکثرا شامل مشخصات مکانیکی میلگرد، ترکیب شیمیایی و درصد خلوص آن‌ها می‌باشد و این برگه نیز می‌تواند به شما برای یک خرید موفق کمک کند.
ما در این مطلب سعی کردیم تمامی نکات مربوط به شناسایی انواع میلگرد را با شما به اشتراک بگذاریم. اگر سوال یا نظری در مورد تفاوت میلگرد ها دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرها با ما به اشتراک بگذارید.