ساختمان و مسکن جزو اساسی‌ترین نیازهای بشریت است که هدف اصلی از ایجاد آن، احداث سر پناهی ایمن است. با گذشت زمان با گسترش علم مهندسی سازه‌ها مدرن‌تر شده و خانه‌های کوچک و چند طبقه جای خود را با برج‌ها و ساختمان‌های بلند عوض کرده‌اند. با شنیدن کلمه ساختمان، سقف، دیوار، اتاق به عنوان اجزای ساختمان در ذهن تصور می‌شود.
تشکیل این مجموعه کامل توسط مصالحی مثل سیمان، آب، بتن، فلز و دیگر مواد ساختمانی موجب می‌شود. اجزای ساختمان، موضوع اصلی این قسمت از دانشنامه است که شامل فونداسیون، دیوار، زیربنا، روبنا، لوله کشی و خدمات ساختمانی، بالکن و همه بخش‌هایی که در ساختار آن وجود دارد، می‌باشد.
انواع اجزای ساختمان
فونداسیون، پایه ستون و نماسازی، 3 نیاز اساسی یک ساختمان است. در زیر شرح مختصری از اجزای اساسی ساختمان آورده شده است.
فونداسیون
فونداسیون مهم‌ترین قسمت ساختمان است و تمامی بار وارده از سازه به فونداسیون منتقل می‌شود. این اجزای ساختمانی، زیر ساختی است که مقاومت سازه را تعیین می‌کند. فونداسیون عمیق و سطحی دو دسته کلی برای تقسیم بندی آن می‌باشد که عمیق و یا کم عمق بودن آن نشانگر عمق پی در درون خاک است. از پی سطحی یا کم عمق برای ساختمان‌های کوچک یا کم ارتفاع استفاده می‌شود. ولی پی عمیق مناسب ساختمان‌های سنگین و بزرگ نظیر بیمارستان، دانشگاه و مراکز خرید بزرگ می‌باشد.
عمق فونداسیون سطحی ممکن است 1 متر و عمق پی عمیق 20 الی 65 متر باشد. فونداسیون عمیق و کم عمق، خود نیز انواع مختلفی دارند. همه این فونداسیون‌ها ایجاد می‌شوند تا بقیه اجزای ساختمان روی آن ساخته شوند.
از جمله وظایف پی و فونداسیون می‌توان به توزیع بار، ایمنی سازه در برابر واژگونی و تخریب شدن، کاهش شدت بار وارد شده و محافظت در برابر رانش خاک اشاره کرد.
بخوانید: نحوه ساخت و اجرای فونداسیون های بتنی
پایه ستون
پایه ستون ناحیه بین سطح زمین و سازه است یعنی قسمتی از جنس ملات سیمان در بین زیربنا و روبنا می‌باشد. این سطح موجب عدم نفوذ آب باران و حشرات به داخل ساختمان می‌شود و ارتفاع آن عموما 45 الی 120 سانتی متر است.
روبنا
قسمتی از ساختمان که بر روی زیربنا احداث می‌شود و ستون و تیر و دیوارها بر آن اجرا می‌گردد، روبنا نامیده می‌شود. قسمت روبنا شامل اجزای زیر است:
- کف؛ از جمله مهم‌ترین اجزای ساختمان، کف سازی می‌باشد. کف جهت جابجایی و راه رفتن در سازه نیاز است.
- سقف؛ سطح بالای اتاق است و انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط آب و هوایی و دیگر عوامل نوع آن انتخاب می‌شود.
- نعل درگاه؛ نعل درگاه بر روی بازشوها مثل در و پنجره اجرا می‌شود تا بار ناشی از بنای بالای خود را تحمل کند. برای آشنایی با انواع نعل درگاه و مطالعه بیشتر در این زمینه می‌توانید به مقاله زیر مراجعه کنید.
بخوانید: انواع نعل درگاه | نحوه اجرا و تعمیر نعل درگاه بعد از ساخت
- سایه‌بان: آفتاب گیر یا سایبان نوعی دال است و در بالای در و پنجره اجرا می‌شود و صرفا جهت محافظت از بارش و نور خورشید اجرا می‌گردد.
- جان پناه؛ دیواری با ارتفاع کم که دور تا دور پشت بام ساخته می‌شود جان پناه نام دارد. علاوه بر بام ممکن است در لبه بالکن، تراس و راه پله نیز ساخته شود.
- در و پنجره؛ پنجره‌ها و درب‌ها جزو دیگر اجزای ساختمان هستند. اتاق‌های موجود یک سازه توسط در به هم متصل می‌شوند و امکان ارتباط بین اتاق‌ها را فراهم می‌کنند. پنجره روی دیوار به عنوان بازشو عمل می‌کند.
تامین روشنایی و تهویه هوای داخل اتاق‌ها توسط در و پنجره امکان پذیر می‌شود. بی شک امنیت و حریم خصوصی نیز با اجرای آنها فراهم می‌گردد. ساختمان‌ها با توجه به کاربری دارای درهای مختلفی هستند به عنوان مثال درب منازل مسکونی متفاوت از درب ساختمان صنعتی است.
درب چوبی، فلزی و upvc، 3 دسته بندی کلی برای انواع در می‌باشد و ممکن است به صورت کشویی، تاشو، گردون، بازشو و درب کامپوزیت اجرا شود.
- دیوار؛ دیوار، آجر یا سنگی است که روی هم چیده شده و موجب تقسیم بندی فضاهای مختلف سازه شده است. دیوار بارهایی را که از تیر و دال بر آن وارد می‌شود تحمل کرده، همچنین محافظت در برابر گرما، سرما، باران، سر و صدا و وزش باد را تامین می‌کند.
- ستون؛ ستون‌ها اعضای عمودی هستند که تیر، دال و سقف بر روی آنها اجرا می‌شود. شکل ستون می‌تواند مربع، مستطیل و دایروی باشد.
بعد از گچ کاری، نقاشی دیوارها، اجرای آسانسور و پله‌ها،کار ساخت ساختمان اتمام می‌شود. کارهای تاسیساتی ساختمان مانند تامین برق، زهکشی، اجرا تجهیزات بهداشتی و لوله کشی آب نیز از جمله کارهای ضروری و پایانی ساخت اجزای ساختمان است.
مصالح ساختمانی پرمصرف در سازه
انتخاب نوع مصالح ساختمانی کیفیت و روند اجرای پروژه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از مصالح پی تا موادی که برای تقویت دیوار استفاده می‌شود، 5 مصالح اصلی که می‌توان در پروژه‌ها به کار برد را به همراه مزایای آنها بررسی خواهیم کرد. یک مهندس و یا پیمانکار با تجربه می‌داند که انتخاب مصالح ساختمانی مناسب به معنای افزایش عمر سازه و مقاومت آن است.
چوب
هزاران سال است که این مصالح ساختمانی در ساخت سازه‌ها به کار گرفته می‌شود. چوب در ساخت و ساز و معماری تاریخ غنی و سرزنده‌ای دارد. مصالح چوبی ماده طبیعی و مقرون به صرفه‌ای می‌باشند که از استحکام کافی برخوردار نیستند اما از انعطاف پذیری کافی برخودارند.
دلیلی که باعث گزینش چوب می‌شود، همسان بودن با محیط زیست و جذابیت آن از جنبه زیبایی می‌باشد. این ماده می‌تواند در ساختمان‌های مسکونی و تجاری استفاده شود و یا در ترکیب با مصالح دیگر مورد استفاده قرار گیرد. چوب با فلز، آلومینیوم، مرمر و یا هر ماده دیگر ترکیب مناسبی تشکیل می‌دهد.
لازم به ذکر است چوب هر چند که از لحاظ زیبایی گزینه مناسبی می‌باشد اما نباید در المان‌های تقویتی و سازه‌ای نظیر تیر و ستون به ویژه در مناطق زلزله خیز استفاده گردد.
فولاد
تا به امروز فولاد یکی از متداول ترین مصالح در ساخت و ساز است؛ از اسکلت ساختمان تا تجهیزات مورد نیاز در آشپزخانه کاربرد فولاد به خوبی به چشم می‌خورد. انعطاف پذیری، دوام و مقاومت خوب از جمله مزایای فولاد است. در مناطقی که بادهای شدید و یا زلزله قابل تجربه هستند استفاده از فولاد به عنوان مصالح ساختمانی بسیار پرکاربرد خواهد بود.
فولاد، مقاوم در برابر دمای زیاد و حرارت نیست و در صورتی که در این شرایط قرار بگیرد، مقاومت خود را از دست داده و ممکن است بشکند و یا فرو بریزد. این ضعف فولاد با به کارگیری روش‌های نوین امروزی مثل استفاده از مواد ضد حریق بر روی فولاد، قابل جبران است.
بخوانید: همه چیز درباره ی سقف های عرشه فولادی
بتن
بتن و یا همان طور که در دنیای ساخت و ساز شناخته شده است، بتن مسلح به میلگرد فولادی، به طور معمول در ساختار بنا و زیربنای سازه استفاده می‌شود. بتن از ترکیب آب، سیمان و سنگدانه به وجود می‌آید و بعد از ریخته شدن در محل مورد نظر پس از چند مدت سخت شده و به اصطلاح عمل آوری می‌شود.
بتن انواع مختلفی دارد نظیر بتن سبک، بتن زودگیر، بتن الیافی و دیگر انواع آن که براساس نیاز پروژه، گزینه ایده‌آل انتخاب می‌شود.
شیشه
برای فردی که در ساخت و ساز بی‌تجربه می‌باشد، ممکن است تصور کند که استفاده از شیشه در ساختمان فقط برای پنجره کاربرد دارد. اصلی ترین کاربرد شیشه در پروژه‌های عمرانی ساخت پنجره است اما از این ماده ساختمانی می‌توان به جای دیوار و در کف سازی استفاده کرد؛ اجرای این مصالح در اجزای ساختمان نیاز به تخصص و مهارت دارد. شیشه نیز در انواع و اشکال مختلف تولید و به بازار ارائه می‌شود.
سنگ
سنگ انتخابی متداول برای کف و دیوار جهت زیباسازی در لایه نهایی است. سنگ بافتی صاف، یکپارچه و مقاوم دارد. از نمونه سنگ‌هایی که در سازه به کار برده می‌شود می‌توان به مرمر، گرانیت و ماسه سنگ اشاره کرد. بسته به کاربرد سنگ، قیمت آن تعیین می‌شود ولی در کل یک ماده ساختمانی گران قیمت است.
برای افزایش مقاومت و قابلیت انعطاف پذیری اجزای ساختمان، مصالح ساختمانی را در ترکیب با هم استفاده می‌کنند. گاها برای رفع ضعف یکی از مصالح ساختمانی از مصالح دیگری در کنار آن استفاده می‌شود.
جمع بندی
اجزای ساختمان پارامترهای اساسی برای ساخت سازه می‌باشد. تمام ساختمان‌ها با اجزای یکسانی مانند ستون، دیوار، کف، اتاق و سقف ساخته می‌شوند. کارهایی مثل گچ کاری، رنگ کاری، برق کشی، نصب در و پنجره جهت بازسازی و زیباسازی در پایان پروژه انجام می‌گردد. در طول دانشنامه سعی شد به اجزای اساسی ساختمان پرداخته و آشنایی با هر کدام زمینه سازی شود.
برای دسترسی سریع به آهن آلات موجود در بازار و قیمت روز آهن و فولاد می‌توانید با واحد مشاوره عصرآهن با شماره ۰۴۱۳۳۲۵۰۲۸۰ در تماس باشید، کارشناسان ما راهنمای شما خواهند بود. سایت عصر آهن تمام اطلاعاتی را که در مورد محصولات آهن و فولاد، قیمت، کاربرد و فروشندگان این محصولات نیاز دارید، برای شما فراهم کرده است.
