میلگرد جایگاه خود را در ساخت و سازهای امروز تثبیت کرده است، بیشترین تمایل استفاده از فولاد در سازه‌های بتنی، میلگرد فولادی می‌باشد. مشخصات هندسی میلگرد در نوع آجدار و ساده دسته بندی شده و به بازار ارائه می‌شود. در این نوشته قصد داریم شکل هندسی میلگرد آجدار را بررسی کنیم.
میلگرد به شکل‌های مختلف در اعضا بتنی مسلح مورد استفاده قرار می‌گیرد که در نقشه‌های سازهای به طور دقیق رسم و مشخص می‌شود. واضح است که علت استفاده میلگرد در بتن مقاومت کششی بالای میلگرد فولادی است که ضعف کشسانی بتن را رفع می‌کند و موجب افزایش مقاومت اعضای بتن آرمه می‌شود.
بدین ترتیب بعد از بر طرف شدن این ضعف بتن، بایستی ترکیب میلگرد و بتن به بهترین صورت رخ دهد تا عملکرد اعضا و المان‌ها بهبود یافته و بتن و میلگرد از هم جدا نشوند و چسبندگی آنها از بین نرود. شکل هندسی میلگرد تعیین‌گر این ویژگی می‌باشد. از این رو آجدار کردن شکل هندسی میلگرد به فناوری ساخت میلگرد فولادی وارد شد و با محاسبات و طراحی دقیق مهندسی، موجب تغییر شکل هندسی میلگرد فولادی گشت.
انواع طبقه بندی میلگرد
رده میلگرد فولادی، عدد مقاومت مشخصه میلگرد بر حسب مگاپاسکال است که بعد از حرف S می‌آید. رده‌های میلگرد عبارتند از S240، S340، S400، S500 که این رده‌ها باید در تمامی اسناد فنی مانند دفترچه محاسبات و نقشه قید شود. در ادامه مقاله عوامل موثر بر شکل هندسی میلگرد بررسی خواهد شد.
طبقه بندی میلگرد فولادی از نظر روش ساخت
- فولاد نورد گرم
- فولاد سرد اصلاح شده که بر اثر انجام عملیات مکانیکی نظیر کشیدن، نورد کردن و پیچاندن بر روی میلگرد گرم نورد شده در حالت سرد به دست می‌آید.
- فولاد گرم اصلاح شده، بر اثر انجام عملیات مکانیکی مانند آب دادن و گرمایش بر روی میلگرد گرم نورد شده در حالت گرم به دست می‌آید.
طبقه بندی میلگرد از نظر مکانیکی
میلگرد فولادی را بر اساس مقاومت مشخصه می‌توان طبقه بندی کرد. انواع رده میلگرد که در بالا ذکر شد بر اساس ویژگی مکانیکی در جدول زیر دسته بندی شده است.
- فولاد نرم S240 که منحنی تنش-تغییر شکل نسبی آن دارای حد تسلیم است.
- فولاد نیم سخت S400 و S340 که حد تسلیم آن در منحنی بسیار محدود است.
- فولاد سخت S500 که منحنی تنش-تغییرشکل آن بدون حد تسلیم می‌باشد.
شکل رویه سطحی میلگرد
- میلگرد ساده یا میلگرد با رویه صاف. از این نوع میلگرد به عنوان میلگرد دورپیچ در اعضا و سازه‌های بتن آرمه به کار برده می‌شود. استفاده از آن فقط در مورد ذکر شده مجاز است و کاربرد آن به عنوان میلگرد سازهای در ساختمان‌ها ممنوع می‌باشد.
- میلگرد با رویه آجدار که متداول‌ترین میلگرد مورد استفاده در سازه‌ها می‌باشد. آج به برجستگی‌های طولی زاویه دار که در هنگام نورد بر روی میلگرد ایجاد می‌شود. شکل هندسی میلگرد بر اساس شکل آج به دو صورت دوکی شکل (آج با مقطع متغییر) یا به صورت یکنواخت (اج با مقطع ثابت) تقسیم بندی می‌شود، از نظر امتداد به شکل مارپیچ یا جناقی می‌باشد.
- میلگرد با رویه آجدار پیچیده، این نوع میلگرد از پیچاندن میلگرد آجدار به دست می‌آید. در این میلگرد علاوه بر آج اولیه میلگرد، خطی مارپیچ نیز بر روی میلگرد فولادی دیده می‌شود. هرچه میزان تابانیدن میلگرد بیشتر باشد گام این خط کمتر خواهد بود.
بخوانید: مشخصات فنی میلگرد ها بر اساس استاندارد ملی ایران
جداسازی میلگردها از هم از لحاظ ویژگی هندسی، براساس قطر اسمی آنها است. سطح مقطع اسمی میلگرد ساده و میلگرد آجدار از این رابطه به دست می‌آید:
قطر اسمی میلگرد ساده یا آجدار از این رابطه به دست می‌آید:
مشخصات شکل هندسی میلگرد آجدار
آج‌های روی میلگرد تنها ترین علت پیوند و چسبندگی بین بتن و میلگرد هستند. به همین علت بررسی و مطالعه شکل هندسی میلگرد فولادی بسیار مهم و ضروری می‌باشد. قرار گرفتن میلگرد آرماتور بندی در داخل بتن یک عضو مرکب تشکیل می‌دهد. نقش آرماتوربندی در سازه با پیوند مناسب میلگرد با بتن صورت می‌گیرد.
تنش موجود بین بتن و میلگرد معمولا توسط آج‌های روی میلگرد صورت می‌گیرد. شکل هندسی میلگرد و اندازه آج‌ها از عوامل اصلی تعیین کننده در درگیری بین بتن و میلگرد می‌باشد. میلگردهای فولادی جهت آرماتوربندی ساختمان بر اساس موارد زیر طراحی شده است:
- ابعاد آج روی میلگرد
- تعداد آج‌های روی میلگرد
- شکل ظاهری دنده‌های طولی و عرضی
برای تعیین شکل هندسی آج، پارامترهایی مانند ارتفاع آج، فاصله آج‌ها از هم و شیب آج‌ها را در نظر می‌گیرند. تصویر زیر شکل معمول آج‌ها را نشان می‌دهد:
C: گام میلگرد (فاصله بین مرکز دو آج عرضی)
h: ارتفاع آج
α: زاویه جانبی دیواره آج عرضی
آج عرضی میلگرد به شکل هلال است. برجستگی آج‌های عرضی حداقل باید 75 درصد محیط میلگرد را پوشش دهد، همچنین برای این محاسبه قطر اسمی در نظر گرفته می‌شود. شیب پهلو آج (α) باید بزرگتر مساوی 40 درجه باشد. ارتفاع آج طولی در روی میلگرد نباید بیشتر از 0.1d باشد. ( d قطر اسمی می‌باشد).
C: گام میلگرد (فاصله بین مرکز دو آج عرضی)
h: ارتفاع آج
α: زاویه جانبی دیواره آج عرضی
h1:ارتفاع آج عرضی
h2:ارتفاع آج طولی
β: زاویه آج عرضی
بخوانید: تست مقاومت میلگرد | انواع آزمون‌ها جهت شناخت میلگرد استاندارد
جدول زیر مربوط به ویژگی‌های هندسی میلگرد آجدار دوکی می‌باشد که طبق استاندارد 3132 نوشته و تایید شده است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به متن استاندارد ملی مراجعه کنید.
میلگرد فولادی به طور قابل توجهی مقاومت کششی سازه را افزاش می‌دهد. سطح میلگرد اغلب با آج، برجستگی یا تورفتگی تغیر شکل داده می‌شود تا پیوند بهتری با بتن ایجاد کند و خطر لغزش و جدا شدگی را کاهش دهد.
بنابراین آج موجب افزایش مقاومت بین میلگرد و بتن می‌شود و در نتیجه باعث مقاوم تر شدن سازه‌ها شده و عملکرد آنها در هنگام زلزله یا سیل بهبود می‌یابد. آج چسبندگی بهتر بین بتن و میلگرد را تضمین می‌کند.
همان طور که گفته شد شکل هندسی میلگرد جهت عملکرد بهتر، آجدار طراحی شده است. اما مسائلی مانند خوردگی، عیوب ظاهری مثل ترک، پوسته پوسته شدن، برجستگی و فرورفتگی نامتوازن و حفره، مخروب بودن میلگرد و میلگرد زنگ زده در تعیین کیفیت میلگرد تاثیر دارد. همچنین در تعیین مقاومت سازه جایگاه ویژه‌ای داشته و جز عوامل تاثیرگذار در چسبندگی بین میلگرد و بتن است. با بررسی و در نظر گرفتن تمامی این موارد به نتیجه و عملکرد دلخواه خواهیم رسید.
میلگردها در ابعاد و سایزهای استاندارد متفاوتی تولید می‌شوند که هر کدام براساس کاربری سازه استفاده می‌شوند. دانستن سایز میلگرد در کارگاه ساختمانی اهمیت زیادی دارد. برای اندازه گیری سایز میلگرد از انواع روش‌ها مثل استفاده از شابلون اندازه گیری، کولیس، ریسمان یا طناب و آچار فرانسه استفاده می‌شود.
از آنجا که میلگردهای مورد استفاده در سازه‌ها آجدار است بایستی در اندازه گیری آن دقت کامل به عمل آید و بر اساس قطرهای میلگرد بررسی گردد.
استفاده از کولیس از جمله روش‌های دقیق برای اندازه گیری سایز میلگرد می‌باشد. میلگردهای آجدار بر اساس آج دارای سه قطر با نام قطر اسمی، قطر زمینه (بدون احتساب آج) و قطر خارجی (با احتساب آج) است.
جمع بندی
در صنعت ساخت و ساز مدرن، میلگرد فولادی تنها گزینه‌ای است که در تمام سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شود. مقاومت بالا، انعطاف پذیر بودن فولاد، مقاومت در برابر زلزله از ویژگی‌های میلگرد است که موجب استفاده از آن در سازه می‌شود. از این جهت بایستی با بهترین کیفیت تولید شود و شکل هندسی میلگرد مورد تایید موارد آیین نامه‌ای باشد.
در این قسمت از دانشنامه عصرآهن در حوزه میلگرد آجدار و مشخصات هندسی میلگرد بحث شد. انواع طبقه بندی میلگرد، موارد مربوط به شکل رویه و جداول کاربردی مربوطه ذکر شده است. در کل هدف از این نوشته ارزیابی ویژگی‌های هندسی سطح و خصوصیات فیزیکی میلگرد آجدار می‌باشد.
قیمت آهن آلات به صورت لحظه ای در سایت عصر آهن بروز رسانی می‌شود، همچنین برای تهیه انواع آهن آلات، تیرآهن و میلگرد می‌توانید با مشاورین ما در عصرآهن با شماره ۰۴۱۳۳۲۵۰۲۸۰ در تماس باشید. مشاورین ما در زمینه خرید اقلام مربوطه راهنمای شما خواهند بود.