سقف تیرچه بلوک یکی از رایج‌ترین سقف‌هایی است که در صنعت ساختمان‌سازی به کار برده می‌شود. اما در بیشتر سازه‌ها مشکل اجرای سقف تیرچه بلوک به چشم می‌خورد. برای آشنایی با نحوه اجرای درست این سقف، ادامه مطلب را بخوانید.
فهرست مطالب
اجرای سقف تیرچه بلوک یکی از رایج‌ترین روش‌های ایجاد سقف در صنعت ساختمان‌سازی است. این نوع از سقف، سیستم سازهای جدیدی نیست و سابقه آن در ایران به حدود 40 سال پیش برمی‌گردد.
تا قبل از سقف تیرچه بلوک، سقف‌های طاق ضربی در ایران رایج بودند و اگر نگاهی به ساختمان‌های قدیمی بیندازید، متوجه این موضوع خواهید شد.
امروزه سقف تیرچه بلوک به دلیل عملکرد نامناسب سقف‌های طاق ضربی، جایگزین آن‌ها شده است. این روش اجرای سقف در ایران محبوبیت بالایی دارد و مهم‌ترین دلیل آن به هزینه کمتر و سهولت اجرای آن برمی‌گردد.
سقف تیرچه بلوک چیست؟
سقف‌های تیرچه بلوک همانطور که از نام آن نیز می‌توان حدس زد، سقف‌هایی هستند که از ترکیب تیرچه و بلوک ساخته می‌شوند. تیرچه یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که معمولاً از بتن و میلگرد تولید می‌شود.
در واقع یک سری میلگرد را به صورت زیگزاگی به همدیگر جوش می‌زنند و شبکه‌ای را به وجود می‌آورند که روی پاشنه بتنی قرار می‌گیرد. به این قطعه در اصطلاح تیرچه می‌گویند که در ساخت کف و سقف ساختمان‌ها به کار برده می‌شود.
تیرچهها به صورت افقی روی ستون و تیرآهن‌های سقف قرار می‌گیرند و فضای خالی بین تیرچهها با قرارگیری بلوکها پر می‌شود.
بسیاری سقف تیرچه بلوک را بیشتر برای ساخت طبقه همکف ساختمان به کار می‌برند. این در حالی است که این سیستم اجرایی سقف برای طبقات میانی نیز بسیار کاربردی می‌باشد.
اجرای سقف تیرچه بلوک
همانطور که خودتان نیز حتما می‌دانید، سقف یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر بنایی است که اگر بخواهیم از دیدگاه سازهای اهمیت آن را بیان کنیم، می‌توان گفت که سقف وظیفه تحمل وزن و نیروهای جانبی را بر عهده دارد.
در واقع سقف نیروهای وارده را بین تیرها و سایر اعضای سازه پخش می‌کند. به این ترتیب از هرگونه آسیب به سازه جلوگیری می‌شود.
سیستم‌های متفاوتی برای ساخت و اجرای سقف وجود دارند و سقف تیرچه بلوک تنها یکی از آن‌ها است. سقف دال بتنی، سقف عرشه فولادی، سقف تیرچه کرومیت، سقف وافل، سقف کاذب، سقف کامپوزیت و سقف پیش تنیده از دیگر روش‌های اجرای سقف هستند. سقف تیرچه بلوک پراستفاده‌ترین روش از بین آن‌ها می‌باشد.
اجزای اصلی سقف‌های تیرچه بلوک
اجزای اصلی سقف‌های تیرچه بلوک عبارتند از: تیرچه بتنی، بلوک، آرماتورهای افت، حرارت و آرماتورهای منفی، کلاف میانی، بتن پوششی یا بتن درجا که در ادامه هر کدام از آن‌ها را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
1) تیرچه بتنی
همانطور که در بالا نیز توضیح دادیم تیرچه بتنی یکی از مهم‌ترین المان‌های ساختمانی مخصوصاً برای اجرای سقف تیرچه بلوک است که از بتن و میلگردهای فولادی ساخته می‌شود.
تیرچه بتنی در دو نوع تیرچه پیش ساخته خرپایی و پیش تنیده در ایران تولید و استفاده می‌شود.
تیرچه پیش ساخته خرپایی
تیرچه پیش ساخته خرپایی از دو بخش متصل به هم شامل پاشنه بتنی و شبکه خرپایی (شبکه‌ای زیگزاگی از میلگرد که به شکل خرپا هستند) تشکیل شده است.
تیرچه پیش ساخته خرپایی خود از میلگرد کششی، میلگردهای عرضی (برشی)، میلگرد بالایی (فشاری)، بتن پاشنه تیرچه، میلگردهای تقویتی و میلگرد کمکی اتصال تشکیل شده است.
هر کدام از آن‌ها با هدف خاصی در تیرچه به کار برده می‌شوند. برای مثال از میلگردهای عرضی برای افزایش مقاومت تیرچه و بالا بردن پیوستگی بین تیرچه و بتن پوششی سقف و از میلگرد بالایی با هدف تحمل نیروی فشاری خرپا استفاده می‌شود. در حالت کلی تمامی اجزای تیرچه به تحمل میزان بار وارده به سقف کمک می‌کنند.
بخوانید: خرپای میلگردی چیست؟ | آشنایی با نحوه ساخت و کاربرد آن در سازه
تیرچه پیش تنیده
تیرچه پیش تنیده، یک مقطع T شکل بتنی است که در آن میلگرد توسط یک کاور بتنی در برابر زنگ‌زدگی محافظت می‌شوند. در زیر عکسی از تیرچه پیش تنیده را مشاهده می‌کنید.
با توجه به ویژگی‌های هر کدام، شما می‌توانید تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی یا پیش تنیده را برای اجرای سقف تیرچه بلوک استفاده کنید.
کدام یک از تیرچه خرپا یا پیش تنیده برای ساخت سقف تیرچه بلوک مناسب‌تر است؟
این روزها هر دو تیرچه پیش تنیده و خرپا در ساختمان‌سازی کاربرد گسترده‌ای دارند و نمی‌توان یکی از آن‌ها را انتخاب کرد. در تیرچه خرپایی، میلگردها در معرض هوا قرار دارند. این می‌تواند خطر زنگ‌زدگی آن را بالا ببرد.
همین طور پاشنه بتنی این تیرچهها در کارگاه‌ها به صورت دستی بتن‌ریزی می‌شوند. همین یکی از ایراداتی است که به این تیرچهها وارد می‌کنند.
در طرف دیگر، تیرچه پیش تنیده را داریم که کاملاً بتنی است و مشکلات بالا را ندارد. از مزایای تیرچه پیش تنیده می‌توان به قیمت پایین‌تر آن اشاره کرد. در نتیجه صرفه‌جویی در بسیاری از هزینه‌ها را در پی خواهد داشت.
هر دو تیرچه مقاومت یکسانی داشته و در این مورد نمی‌توان یکی را بر دیگری برتر دانست. در مورد تیرچه پیش تنیده با توجه به حضور بتن در قسمت فوقانی آن، حجم بتن‌ریزی نیز کاهش می‌یابد.
2) بلوک
بعد از بررسی تیرچه و انواع آن به بلوک سقفی می‌رسیم که در سقف‌های تیرچه بلوک بین تیرچهها قرار می‌گیرند. معمولاً این بلوکها از جنس سیمان، سفال و یونولیت می‌باشند و نقش پرکننده را دارند. هر سه بلوک سفالی، بتنی و یونولیتی، امروزه در ساخت و اجرای سقف تیرچه بلوک به کار برده می‌شوند.
بلوک‌های سیمانی وزن بالایی دارند و به همین خاطر امروزه زیاد به کار برده نمی‌شوند. بلوک‌های سفالی نیز هزینه بالایی را با خود به همراه دارند.
همین باعث شده است که امروزه بیشتر از یونولیت برای ساخت سقف‌های تیرچه بلوک استفاده شود. این بلوکها باعث سبک‌سازی وزن سقف می‌شوند و زمان اجرای آن‌ها نیز نسبت به موارد مشابه کمتر است.
معمولاً ابعاد این بلوکها بر حسب ضخامت سقف و فاصله بین تیرچهها تعیین می‌شود و اندازه آن‌ها متغیر است. بلوکها به صورت دائمی در سقف قرار داده می‌شوند و روی آن‌ها با بتن عیار 350 پوشانده می‌شود.
3) آرماتور افت و حرارت و آرماتور منفی
آرماتور افت و حرارت یکی دیگر از اجزای اصلی سقف‌های تیرچه بلوک هستند. به منظور جلوگیری از ترک خوردن سقف به کار برده می‌شود. این آرماتورها به صورت عمود برهم روی بلوکها قرار می‌گیرند تا مانع هر گونه انبساط یا انقباض سطح بتن شوند.
میلگرد منفی یا همان آرماتور منفی نیز روی هر تیرچه قرار می‌گیرد و مانع ترک برداشتن سقف از محل تیر حمال می‌شود. همین‌طور این میلگرد نیروی وارده به میلگردهای کششی اصلی را کاهش داده و از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند.
لیست قیمت میلگرد تمامی کارخانجات در بازار امروز
4) کلاف میانی
کلاف میانی یکی دیگر از اجزای سقف‌های تیرچه بلوک است که شامل دو میلگرد تحتانی و فوقانی می‌باشد و در امتداد تیرچهها قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی کلاف میانی کمک به توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه بلوک است.
همین‌طور کلاف میانی از پیچش تیرچهها جلوگیری می‌کند.
5) بتن پوششی (درجا)
پس از قرارگیری تیرچه و بلوکها، بتن درجا را بر روی آن‌ها می‌ریزند. در کنار میلگردهای کششی میزان تحمل سقف را در مقابل نیروهای ورودی به آن بالا می‌برند. معمولاً از بتن پوششی 350 عیار بدین منظور استفاده می‌شود.
نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک
بعد از اینکه نوع تیرچه را انتخاب کردید و آن را به محل ساخت و ساز منتقل کردید، می‌توانید اجرای سقف را شروع کنید. در ویدیو زیر می‌توانید فیلم اجرای سقف تیرچه بلوک و مراحل کلی ساخت آن را ببینید.
اولین مرحله مربوط به نصب و کار گذاشتن تیرچهها بر روی دیوار است. در ادامه تمامی مراحل را به صورت دقیق‌تر می‌توانید بخوانید و با جزئیات اجرای سقف تیرچه بلوک آشنا شوید.
1) نصب تیرچهها
ساخت و اجرای سقف تیرچه بلوک با قرار دادن تیرچهها بر روی دیوار آغاز می‌شود. معمولاً تیرچهها در فاصله‌های نیم متری از هم بر روی بال تیرهای اصلی قرار داده می‌شوند. به هنگام نصب تیرچهها باید به ارتفاع آن‌ها توجه کنید که هم‌تراز و برابر باشند.
2) شمع‌بندی
شمع‌بندی گام دوم از مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک است. در این مرحله یک سری شمع‌های فلزی یا چوبی در زیر تیرچهها گذاشته می‌شوند تا آماده‌ی قرار دادن بلوکها شوند.
چرا که تیرچهها به اندازه کافی محکم نیستند که بتوانند بار زیادی را تحمل کنند. ممکن است که به هنگام کار گذاشتن بلوکها خم شده یا حتی شکسته شوند.
شما می‌توانید بسته به نیاز خود از نوع فلزی یا چوبی شمع استفاده کنید. شمع‌های فلزی با اینکه نسبت به شمع‌های چوبی گران‌تر هستند اما کاربردی‌تر نیز می‌باشند. معمولاً شمع چوبی برای ارتفاع مشخصی کاربرد دارد اما شمع فلزی در هر ارتفاعی می‌تواند به کار برده شود.
3)قرار دادن بلوکها
در مرحله بعدی طراحی سقف تیرچه بلوک، فاصله بین تیرچهها با بلوک‌های بتنی، سفالی و یونولیتی پر می‌شود. دیگر فضای خالی بین تیرچهها نخواهیم داشت.
در واقع بلوکها نقش قالب‌بندی بتن را دارند و هیچ نوع باری را تحمل نمی‌کنند.
4) آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک
بعد از مرحله قرار دادن بلوکها بین تیرچهها آرماتوربندی سقف انجام می‌شود. هر چند که با سه مرحله بالا سقف تقریبا محکم شده است؛ اما هنوز در برابر نیرو و مقاومت کششی دچار ضعف می‌باشد. به همین منظور آرماتوربندی سقف نیاز است.
5) تکمیل قالب بندی و بتن ریزی
با اینکه بلوکها فضای خالی بین تیرچهها را پر کردند؛ اما هنوز بخش‌هایی از کناره‌های تیرچهها خالی می‌ماند. برای رفع این مشکل، بتن پوششی با ضخامت حداقل 5 سانتی‌متر بر روی تیرچهها و بلوکها ریخته می‌شود تا بار وارد بر سقف را تحمل کند.
البته بتن ریزی سقف تیرچه بلوک باید به صورت صحیح انجام شود و بتن تمامی بخش‌های خالی سقف را پر کند.
همین‌طور قبل از بتن‌ریزی باید هر چیز اضافی از روی سقف برداشته و شست‌وشو انجام شود. در نتیجه سقف جهت بتن‌ریزی آماده می‌شود.
بخوانید: انواع سقف سازه | ارزان‌ترین و گران‌ترین نوع سقف‌ها کدامند؟
مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک
مزایا
سقف‌های تیرچه بلوک مزایای زیادی را با خود به همراه دارند. مطمئناً این سیستم اجرای سقف عملکرد و کارایی بالایی دارد.
سقف‌های تیرچه بلوک به دلیل پیش ساخته بودن اجزای اصلی، هزینه‌های پایه را کاهش می‌دهند.
همین طور این عامل باعث می‌شود که نصب و استفاده از آن‌ها آسان‌‌تر باشد. دیگر نیازی به نیروهای متخصص برای اجرای آن نداشته باشید. به این ترتیب به راحتی می‌توانید با کمک افراد غیر ماهر نصب کنید.
سقف تیرچه بلوک بتنی در برابر آتش‌سوزی مقاومت بالایی دارد و همچنین عایق خوبی در برابر صدا می‌باشد.
علاوه بر این از جهت مقاومت در برابر رطوبت و پوسیدگی خیال شما راحت خواهد بود. دوام و کیفیت بالای سقف‌های تیرچه بلوک یکی دیگر از مزایای این سقف‌ها هستند که آن را برای طبقات همکف و میانی مناسب کرده است.
از لحاظ اقتصادی نیز به دلیل استفاده از بلوک‌های توخالی و کاهش مصرف بتن و کار نیروی انسانی کمتر به صرفه‌تر می‌باشند.
معایب
با همه مزایایی که این سقف‌ها دارند اما در حوادثی مثل زلزله و آتش‌سوزی معایبی از خود نشان داده‌اند که باعث شده است سقف‌های وافل را به عنوان جایگزین آن‌ها معرفی کنند.
در بیشتر مواد تیرچهها در کارگاه‌ها به صورت غیراستاندارد تولید می‌شوند و همین ممکن است که مشکلاتی را ایجاد کند.
مثلا پاشنه تیرچهها مستعد شکستگی و ترک‌خوردگی هستند. همین عوامل می‌تواند به مرور زمان باعث ترک برداشتن سقف شود.
همین‌طور در صورتی که شما از یونولیت به عنوان بلوک در سقف استفاده کنید، احتمال آتش‌سوزی آن وجود دارد. برای مثال بلوک‌های سیمانی در اثر زلزله ممکن است خرد شوند و سقف فرو ریزد.
همه این‌ها احتمالاتی هستند که با به کارگیری سقف‌های تیرچه بلوک ممکن است با آن‌ها مواجه شوید.
شما می‌توانید مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک را به طور خلاصه در جدول زیر مشاهده کنید.
جمع بندی
امروزه یکی از متداول‌ترین و رایج‌ترین سیستم‌هایی که برای اجرای سقف در ساختمان‌ها به کار می‌رود، سقف‌های تیرچه بلوک می‌باشند. به طور کلی مزایای سقف‌های تیرچه بلوک نسبت به معایب آن‌ها بیشتر است و همین آن‌ها را مورد توجه مهندسین سازه قرار داده است.
این سقف‌ها مخصوصا برای ساخت و سازهای شخصی بسیار مناسب است. چراکه نصب آن‌ها ساده است و مقرون به صرفه نیز هستند.
اگر سوال یا نظری در مورد اجرای سقف تیرچه بلوک دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرها با ما به اشتراک بگذارید.
